[Parool, 20 nov.] De burgemeesters van vijf grote steden, waaronder Amsterdam, dringen er bij staatssecretaris Ankie Broekers-Knol op aan dat ze haast maakt met de opvang van vluchtelingen die in kampen op de Griekse eilanden zitten.  Amsterdam, Nijmegen, Arnhem, Groningen en Leiden willen binnen hun gemeentegrenzen zowel volwassenen als kinderen uit kampen als Moria opvangen. Ze willen voor het eind van het jaar concrete afspraken maken.  

Dat staat in een brief die ze vrijdag aan de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid hebben verzonden. Hun oproep is des te dringender, aldus de burgemeesters, nu er brand is geweest in Moria en de winter op komst is. “De omstandigheden zijn erbarmelijk.”

Volgens de briefschrijvers hebben vijf provincies en bijna de helft van alle Nederlandse gemeenten hun bereidwilligheid al getoond. Er zijn al diverse brieven over verzonden, ook naar het Europees parlement. De burgemeesters vragen Broekers-Knol om nu tot actie over te gaan, door vluchtelingen van de Griekse eilanden over te nemen.  

‘Ik schaam me om Europeaan te zijn’  

Afgelopen zondag protesteerden zo’n dertig mensen op het Museumplein tegen de situatie in de overvolle vluchtelingenkampen in Europa. Onder meer Tineke Strik, Europarlementariër van GroenLinks, sprak tijdens de demonstratie haar kritiek uit over het Europese vluchtelingenbeleid. “Ze zeiden na de brand in Moria: er komt geen nieuw Moria. Dat klopt. Het nieuwe kamp is alleen maar erger.”  

https://www.parool.nl/amsterdam/amsterdam-en-vier-andere-steden-dringen-aan-op-opvang-vluchtelingen-moria~bb1048cd/

Zie ook de oproep (23 dec.) om de lokale beweging voor mensenrechten te versterken: https://www.trouw.nl/opinie/steun-de-gemeenten-die-opkomen-voor-vluchtelingenkinderen-van-moria~bb1c58e1/

11 vluchtelingenorganisaties hebben de partijprogramma´s van de politieke partijen gefileerd met betrekking op hun standpunten over uitgeprocedeerde vluchtelingen, de zogenoemde ongedocumenteerden. Op de site www.kiesvoorongedocumenteerden.nl kunnen bezoekers de standpunten van de politieke partijen in één oogopslag bekijken en een actiemail versturen aan een partij naar keuze. De website van de landelijke Raad van Kerken biedt een toelichting door Anne van Schaik (ASKV) en Rian Ederveen (LOS):

Als enige van de vijf LVV-steden biedt Amsterdam opvang aan Dublin-claimanten: asielzoekers die al elders in Europa geregistreerd waren. Deze pilot wordt voortijdig beëindigd, o.m. omdat de omstandigheden in dat eerdere land van aankomst zo beroerd zijn (vooral Italië) dat niemand er naar toe terug wil. Zie: (2020Raadsbrief) en https://www.parool.nl/amsterdam/amsterdam-stopt-met-opvang-grote-groep-ongedocumenteerden~b301738d/

Brief dd. 21 december 2020
NB – namen van ondergetekenden zijn in deze mail vanwege privacy ingekort tot initialen. De groep beraadt zich op verdere publiciteit en strategie.

Beste regiegroep LVV Amsterdam en wethouder Vluchtelingen en Ongedocumenteerden,

wij zijn een groep Eritrese en Ethiopische vluchtelingen die al vele jaren vastzittende asielprocedures hebben in Nederland en we nemen op dit moment deel aan de LVV pilot in Amsterdam. We maken ons grote zorgen over onze toekomst en trekken daarom nu aan de bel. We hopen hierover met jullie in gesprek te kunnen gaan en concrete oplossingen/acties te bespreken zoals wellicht gezamenlijk een lobby te starten richting de landelijke overheid om het beleid te herzien.

We hadden de hoop dat het LVV programma iets zou veranderen voor ons, maar nu zien we dat dat niet het geval is. We hebben het gevoel dat we gepusht worden om terug te gaan naar Eritrea of Ethiopië omdat juridische en maatschappelijke hulpverleners binnen het programma geen effectieve mogelijkheden zien in onze zaken. Wij zijn ervan overtuigd dat dit niet ligt aan onze vluchtverhalen, maar aan de onmogelijke bewijslast die de IND ons oplegt. Amnesty heeft onlangs een onderzoeksrapport uitgebracht over dit onderwerp, dit geeft een goed beeld van de onmogelijke situatie waar wij ons in bevinden. Uit het rapport:

“Uit onderzoek blijkt dat verreweg de meeste asielzoekers door tal van omstandigheden niet of nauwelijks in staat zijn hun nationaliteit en identiteit met overtuigend bewijs te staven. Formeel houdt de Nederlandse overheid in haar beleid rekening met de bewijsnood waarin asielzoekers verkeren, maar dit onderzoek geeft alle reden om te twijfelen of dat wel voldoende gebeurt.

Een eenmaal ingenomen standpunt over de ongeloofwaardigheid van de nationaliteit of identiteit, lijkt vrijwel niet meer veranderd te kunnen worden. De gevolgen van een (onterecht) ongeloofwaardig geachte nationaliteit, en meestal ook identiteit, zijn voor de mensen die het betreft desastreus. Hun asielrelaas wordt niet verder inhoudelijk getoetst en na afwijzing van het asielverzoek blijken deze mensen veelal niet uitzetbaar. Er rest hun een uitzichtloos leven op straat waarbij ze – soms langdurig of herhaaldelijk – in vreemdelingendetentie terecht kunnen komen.

Om uitzetting toch mogelijk te maken, kunnen ze aan verschillende ambassades worden gepresenteerd, waaronder de ambassade van het gestelde land van herkomst. Ze kunnen dan worden uitgezet naar het land van herkomst zonder dat is getoetst of bescherming nodig is volgens het Vluchtelingenverdrag of het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).”
Zie voor een link naar het volledige rapport onderaan deze brief.

Wij herkennen onszelf in de bovenstaande beschrijving. We kunnen niet terug, we lopen daar gevaar en we kunnen ook niet vooruit. In de ondertekening onderaan de brief kunt u zien dat wij al lang tijd in Nederland zijn, variërend van 5 jaar tot 20 jaar. We hebben al ontzettend veel geprobeerd en velen hebben ons hierin al proberen te helpen. Bijvoorbeeld ten tijde van de Vluchtkerk in 2013 en de gemeentepilot Vluchthaven in 2014 deden we mee aan het onderzoek naar onze zaken door VluchtelingenWerk Amsterdam. Nu gaan dezelfde organisaties weer opnieuw door onze dossiers, maar omdat het overheidsbeleid niet veranderd is zal ook de uitkomst van een dossieronderzoek niet anders zijn.

De stappen die binnen de LVV geadviseerd worden zijn niet nieuw voor ons. Als we het gesprek aangaan met onze casemanagers herhalen we continu weer hetzelfde. We hebben binnen onze mogelijkheden en met zelfrespect en veiligheid in acht nemend al alles geprobeerd dat eerder reeds geadviseerd werd door onze advocaten. Dit in samenwerking met onze buddy’s en sociaal juridische medewerkers van hulporganisaties. Nu wordt ons opnieuw gevraagd deze zelfde stappen te ondernemen, maar we weten al dat het tevergeefs zal zijn. En dat doet pijn. Bijvoorbeeld een gang naar de Eritrese ambassade, deze ambassade is ons niet goed gezind en is niet bereid om medewerking te verlenen. Het is voor velen van ons bovendien vernederend en traumatiserend om de ambassade te bezoeken. We worden daar niet goed behandeld en dat ligt in het verlengde van waarom we gevlucht zijn. Als er al een keer een document wordt afgegeven door de ambassade, dan wordt deze niet serieus genomen door de IND. De IND blijft op het standpunt dat onze identiteit, herkomst of nationaliteit niet bewezen is. Het heeft dus geen zin.
Een ander voorbeeld is documenten zien te krijgen uit Eritrea. Dit gaat ten eerste gepaard met veel stress omdat de contacten die we daar nog hebben hun levens op het spel zetten om ons te helpen. Daarnaast is het nooit voldoende voor de IND als er iets komt: het wordt vals bevonden, het bewijst onze identiteit niet of er is geen vergelijkingsmateriaal.

Tot slot worden we ook gevraagd als Eritreeërs om onszelf te presenteren bij de Ethiopische ambassade. Dit doen helpt echter ook niet. Ten eerste geeft de ambassade meestal geen verklaring af. In het zeldzame geval dat de Ethiopische ambassade wel verklaart dat we niet Ethiopisch zijn, dan zegt de IND dat dit nog steeds geen begin van bewijs is dat we Eritrees zijn. Daarnaast zijn we bang dat een gang naar de Ethiopische ambassade een truc is. We horen verhalen dat er een deal is gemaakt tussen de Nederlandse overheid en Ethiopië. Stel dat de Ethiopische ambassade een laissez-passer afgeeft voor een Eritreeër, wat gebeurt er dan als we in Ethiopië aankomen? We zijn daar dan net zo ongedocumenteerd als hier en zullen te maken krijgen met discriminatie en uitsluiting.

We hadden gehoopt en er werd ons vooraf op het hart gedrukt dat er in deze pilot de mogelijkheid zou zijn om met een nieuwe blik naar onze zaken te kijken. Maar we zien dat er met dezelfde blik gekeken wordt. Een doorbraak is daardoor onmogelijk en we vrezen dat we binnenkort zonder enig perspectief weer op straat komen te staan. De zoveelste teleurstelling, onze veerkracht is op en we weten niet of we dit nog aankunnen. We hebben allemaal continu stress over wanneer we weer op straat staan en hoe het dan verder moet. De eerste mensen van onze groep zijn al verzocht de opvang en het programma te verlaten. Er is geen enkel vervolgtraject en er wordt gezegd dat we het misschien wel in Duitsland kunnen proberen of dat we op zoek moeten gaan naar een kamer om te huren. Deze suggesties zijn niet realistisch en het is bizar dat het geadviseerd wordt vanuit de woonbegeleiding.

Het programma vraagt ons hetzelfde te doen wat we al zo vaak hebben geprobeerd. En op het moment dat de conclusie komt dat het niet gaat lukken, de conclusie die wij al lang kennen, dan is het programma alweer geëindigd. Het idee dat we weer op straat komen te staan geeft stress. Eerdere supportnetwerken zoals Wij Zijn Hier bestaan niet meer, we hebben geen idee waar we heen moeten. De winter en corona maken het nog stressvoller en het maakt onconventionele oplossingen, zoals tijdelijke logeeradressen, nog minder makkelijk.

We vinden dit alles mensonterend. Vrouwen en mannen op straat zetten is mensonterend. We zijn mensen, we hebben het recht op een veilig dak boven ons hoofd. We worden ouder en we zien onze levensjaren voorbij gaan zonder dat we iets kunnen opbouwen. We droomden van een gezin en een carrière, maar we zien niet meer hoe we die dromen levend kunnen houden. We leven van dag tot dag, we lijden, we kunnen niet aan een toekomst denken. Het trauma zit zo diep dat, zelfs als we nu een verblijfsvergunning krijgen, we nog lange tijd zullen blijven kampen met de gevolgen die dit leven met zich meebrengt. Het zal moeilijk worden om weer te kunnen vertrouwen en plannen te kunnen maken. Er is een enorme impact op onze psyche en onze lichamen.

We wonen hier al heel lang en we hebben veel meegemaakt. We willen eindelijk geaccepteerd worden. We hebben in kraakpanden gewoond, in de nachtopvang; waarbij we overdag op straat zwierven, bij vrienden, op straat. We zijn bang hier weer in terecht te komen.

Wij hopen dat we over dit alles met elkaar in gesprek kunnen om samen te bespreken hoe we deze impasse kunnen doorbreken en toekomstmogelijkheden kunnen creëren. Op z’n minst hopen we gezamenlijk een lobby te starten richting de landelijke overheid om het beleid te herzien zodat wij een kans krijgen om onze levens te kunnen herpakken.

We worden graag uitgenodigd voor een gesprek hierover.

Met vriendelijke groet,

Mevr. G., uit Eritrea, 9 jaar in Nederland
Mevr. B., uit Ethiopië, 20 jaar in Nederland
Mevr. M., uit Eritrea, 9 jaar in Nederland
Mevr. F., uit Eritrea, 10 jaar in Nederland
Mevr. B., uit Eritrea, 10 jaar in Nederland
Mevr. A., uit Eritrea, 6 jaar in Nederland
Mevr. W., uit Ethiopië, 5 jaar in Nederland
Mevr. B., uit Eritrea, 7 jaar in Nederland
Mevr. A., uit Eritrea, 9 jaar in Nederland
Mevr. H., uit Eritrea, 7 jaar in Nederland
Mevr. T., uit Eritrea, 9 jaar in Nederland
Mevr. H., uit Eritrea, 7,5 jaar in Nederland
Mevr. T., uit Eritrea, 8 jaar in Nederland
Mevr. B., uit Eritrea, 7 jaar in Nederland
Dhr. T., uit Eritrea, 9 jaar in Nederland
Dhr. A., uit Eritrea, langer dan 8 jaar in Nederland
Dhr. H., uit Ethiopië, 11 jaar in Nederland
Dhr. T., uit Eritrea, 10 jaar in Nederland
Dhr. K., uit Ethiopië, 9,5 jaar in Nederland
Dhr. B., uit Ethiopië, 9,5 jaar in Nederland

Leestip:
https://www.amnesty.nl/content/uploads/2020/11/AMN_20_38_Rapport-Bewijsnood_digitaal-FINAL-17-november.pdf?x35427

DB-leden van de Taakgroep nemen deel aan het Gelagkamer Overleg (onder voorzitterschap van Gerhard Scholte; genoemd naar de plaats van samenkomst in gewone tijden: de Gelagkamer bij de Protestantse Diaconie) en de klankbordgroep bij de Regiegroep Ongedocumenteerden (die de LVV coördineert). Recent zijn verschillende brieven verstuurd aan de lokale (en landelijke) politiek en is intensief overleg geweest met de GGD over de zorg voor ongedocumenteerden.

= De Taakgroep vroeg, in een brief met enkele Amsterdamse hulporganisaties, wethouder Groot Wassink aandacht te hebben voor de situatie van Eritreeërs (en Ethiopiërs) in de Amsterdamse LVV. Al snel wordt het label ‘geen perspectief’ op deze groep geplakt, maar het is voor hen onmogelijk om de bewijslast te dragen die IND van hen vraagt. [link2x]

= Het Gelagkameroverleg drong aan op adequate noodopvang voor alle dak&thuislozen, ook ná 19 november (toen de noodopvang zou stoppen). [link] – De gemeente heeft inderdaad de noodopvang voortgezet, op diverse locaties. Zie https://www.amsterdam.nl/nieuws/nieuwsoverzicht/noodopvang-daklozen/

= De landelijke raad van kerken heeft staatssecretaris en minister gevraagd om de zorgplicht ook voor vluchtelingen zonder papieren in acht te nemen https://www.raadvankerken.nl/nieuws/2020/10/vervolg-opvang-ongedocumenteerden/

Voor de ongedocumenteerde vluchtelingen die door de praktijk van het vreemdelingenbeleid in de knel zijn geraakt is de pilot Landelijke Vreemdelingen Voorziening ingericht. Daar worden mensen opgevangen die de asielprocedure zonder succes hebben doorlopen en zijn uitgesloten van de gewone sociale voorzieningen. Nog 1x wordt, in een periode van maximaal 18 maanden, hun vluchtverhaal en de perspectieven voor hen verkend. De LVV-locaties bevinden zich op verschillende plekken in de stad: aan het Javaplantsoen in Oost, in de Gerard Doustraat, de Pieter Aertszstraat, de Plantage Muidergracht, de Van Leijenberghlaan. Zie verder: https://www.amsterdam.nl/zorg-ondersteuning/ondersteuning/vluchtelingen/24-uursopvang-ongedocumenteerden

Recent werd daaraan toegevoegd een locatie in Nieuw Sloten (Anderlechtlaan 3) voor kwetsbare asielzoekers. In de planning zijn nog: Overhoeksplein 2 (voor 46 personen) opening gepland zomer 2021 en Marnixstraat 2 (voor 48 personen) opening gepland tweede kwartaal 2021.

‘Team KerkBed regelt tijdelijke logeerplekken’

uit Kerk in Mokum  –  september 2020

door Janneke Donkerlo

Team KerkBed regelt tijdelijke logeerplekken. Vooral ongedocumenteerden maken hier gebruik van. Volgens Rieta van Staalduine is dat goed te doen. ‘Je levert een beetje privacy in, maar niet meer dan bij andere logees.’

Toen bij de Muiderkerk een hulpvraag binnenkwam voor onderdak van een Iraanse vader en zijn zoontje, aarzelde Rieta van Staalduine (66) geen moment. Ze fietste naar huis om te overleggen met haar man Wilken Veen. Al snel kwamen ze tot het besluit: ‘We hebben plek genoeg, dus we doen het.’ De opvang zou eerst tien dagen duren, werd verlengd tot drie weken en uiteindelijk zijn de logees tot begin februari 2020 gebleven.’

Lopend naar Nederland

Eerst wilden Rieta en haar man het tweetal elk een eigen kamer geven. Dan hadden ze ook wat privacy, dachten ze. Maar vader en zoon kozen voor een kamer en sliepen zelfs bij elkaar in bed. Zo wisten ze altijd waar de ander was. ‘Mijn man en ik realiseerden ons toen pas hoe vanzelfsprekend het is dat wij ons altijd veilig voelen.

Het jongetje had eerder angstaanvallen gehad; gelukkig is dat na verloop van tijd minder geworden.’ Vader en kind vluchtten drie jaar geleden uit Iran. In 2018 vroegen ze asiel aan in Slovenië.

Daar waren ze weliswaar veilig voor het Iraanse bewind, maar de vader zag er geen toekomst voor zijn kind. In zeventig dagen tijd zijn ze toen naar Nederland gelopen. Maar omdat ze in Slovenië al asiel aangevraagd hadden, konden ze pas na anderhalf jaar illegaliteit in Nederland opnieuw asiel aanvragen. In de tussentijd hadden ze geen recht op werk, woning of inkomen. Het kind mocht naar school, maar daar hield het dan ook mee op.

Keurige gasten

Alleen de naaste buren had Rieta ingelicht, want ze wilde niet teveel ruchtbaarheid geven aan de opvang. ‘Ze waren tenslotte nog steeds illegaal. Als ze “ontdekt” werden, zouden ze teruggestuurd worden. Toen ze een keer in onze afwezigheid een week op ons huis pasten, werden er wel wat vragen gesteld in de buurt. Gelukkig was dat verder geen probleem. En bij het Wereldhuis konden we altijd terecht met vragen, bijvoorbeeld wat we moesten doen toen de vader medische hulp nodig had voor zijn pijnaanvallen, die een gevolg waren van gebeurtenissen in Iran.’ Vader en zoon waren keurige gasten. Ze noemden Rieta en Wilken vanaf het begin opa en oma. De eerste tijd sliepen ze veel, want ze waren hondsmoe. Natuurlijk waren er ook nadelen: ‘We moesten de badkamer delen. Ook was het brood weleens eerder op dan ik had gedacht. Maar ze brachten ook een mooie sfeer in huis. Iraniërs hebben een poëtischer taalgebruik. Dat merkten we bij het bidden aan tafel. Toen ik voor vader een ov-kaart had geregeld (wat voor een Nederlander al een hele toer is), appte hij mij: “Ik kus je handen”. ’

Jezelf blijven

Overdag ging het jongetje naar school in Zuidoost. Zijn vader bracht en haalde hem. Verder volgde de vader een online talencursus en hij maakte zich verdienstelijk met allerlei klusjes. In Iran was hij onderhoudsmonteur geweest van bekende westerse merken. Hij repareerde een fiets, lamp, afzuigkap en wasmachine. Ook voor de scheefgezakte schutting van het echtpaar had hij een oplossing. Mensen die ook tijdelijke opvang willen bieden, raadt Rieta aan om vooral jezelf te blijven en daarbij goed je grenzen te bewaken. ‘Toen onze kleinzoon een keer klaagde dat het Iraanse jongetje iets wilde waar hij geen zin in had, vertelde ik dat hij ook ‘nee’ mocht zeggen. Gasten moeten zich natuurlijk wel aanpassen. Wij wilden bijvoorbeeld niet dat er gerookt werd in huis.’ Voor mensen met een huurhuis is het niet raadzaam om mee te doen met KerkBed in verband met huurtoeslag, aldus Rieta. Maar dat hoeft niemand te weerhouden om toch iets te doen: ‘Buddy’s die mensen wegwijs maken, zijn ook altijd welkom.’

Meer informatie over Team Kerkbed via: kerkbed@gmail.com

– – –

Nog altijd is Team Kerkbed actief om tijdelijke logeerplekken te vinden voor ongedocumenteerde asielzoekers. Een kort verblijf, waar ze op adem kunnen komen en waarmee even tijd wordt gekocht door/voor hulpverleners om een goede vervolgstap te zoeken voor verdere opvang en begeleiding. Meer info via: https://www.facebook.com/pages/category/Community/KerkBed-1133497943505047/ en via: kerkbed@gmail.com

In Kerk in Mokum stond een ontroerend artikel over ‘Een vreemdeling te gast’. Zie: https://rvkamsterdam.nl/2020/12/24/een-vreemdeling-te-gast/

Hoe overleven ongedocumenteerden in Amsterdam? Vaak toch door (sst! niet verder vertellen, want: illegaal!) ergens een zwart baantje te hebben, als schoonmaker in een restaurant, of als oppas. Amsterdam telt naar schatting duizenden ongedocumenteerden. Velen van hen werken zonder papieren in de schoonmaak, horeca, bouw of andere legale sectoren en dragen zo bij aan de economie van de stad. Maar in deze schaduweconomie vinden ook misstanden en uitbuiting plaats. Ongedocumenteerden kunnen in handen vallen van malafide werkgevers, mensenhandelaren en huisjesmelkers. Welke rechten worden geschonden en hoe houden we dit met zijn allen in stand? Daar wordt deze dagen onderzoek naar gedaan en we stellen voor om dat komend jaar als Taakgroep te volgen.

Voor nu is het belangrijk om onder ogen te zien dat juist deze zwartwerkers in tijden van corona hun werk massaal hebben verloren. De ongedocumenteerde arbeidsmigranten (Brazilianen, Filippino’s, Indonesiërs, Columbianen, Nigerianen) lijden gebrek. Rode Kruis e.a. partijen proberen hen met voedselpakketten te steunen. We houden u op de hoogte.

Voor onuitzetbare ongedocumenteerden (afgewezen asielzoekers e.a.) biedt de Vreemdelingenwet geen oplossing. Wie in de LVV geen perspectief vindt belandt weer op straat, zonder toekomst. In Duitsland bestaat een tussenvorm die onze aandacht trekt.

Anders dan in Nederland mogen asielzoekers in Duitsland al snel werken en voor zichzelf zorgen. Asielzoekers mogen altijd naar school en studeren, en ze mogen verplichte stages lopen. Vanaf 3 maanden mogen asielzoekers ook werken (incl. vrijwilligerswerk en beroepsvoorbereiding). Asielzoekers die uit veilige herkomstlanden komen, of die verplicht zijn in overheidsopvang te blijven mogen niet werken. Ze mogen wel altijd naar school. Dat is in Nederland wel anders – daar mogen asielzoekers veel minder, totdat ze een verblijfsstatus hebben. En met alle achterstanden bij de IND kan het heel lang duren voor asielzoekers een status hebben…

Vooral bijzonder is dat in Duitsland ook een humaan beleid wordt gevoerd t.a.v. afgewezen asielzoekers, die buiten hun schuld niet uitgezet kunnen worden. Zij krijgen in principe ‘een Duldung’ en hebben dezelfde rechten als asielzoekers. Dus: recht op scholing en recht op werk, en onder voorwaarden de optie tot legalisering. Gaat u komend jaar met ons mee op verkenning?