Taakgroep Vluchtelingen: andere tijden, andere werkvormen – andere taakstelling

De Taakgroep Vluchtelingen van de Raad van Kerken Amsterdam bestaat sinds de jaren ’80. Hij brengt aan de Raad van Kerken van Amsterdam en de afzonderlijke kerken signalen en adviezen uit over actuele en structurele problemen van vluchtelingen in Amsterdam.

De opdracht van de taakgroep kon de afgelopen jaren als volgt worden samengevat:

• de kerken en christelijke organisaties informeren en bemoedigen[1] in hun betrokkenheid bij de actuele situatie van vluchtelingen in de stad/hun stadsdeel; stimuleren van samenwerking tussen Amsterdamse kerken en hulporganisaties op dit gebied
• de gemeente Amsterdam (bestuurders en raadsleden) steeds opnieuw aanspreken op een barmhartig en rechtvaardig beleid m.b.t. vluchtelingen; dit doet de taakgroep door deel te nemen aan gezamenlijk overleg en de lobby van Amsterdamse hulporganisaties[2] op het terrein van vluchtelingen;
• waar mogelijk bijdragen aan landelijke kerkelijke actie. Daarbij zijn Kerk in Actie (PKN), projectgroep Vluchtelingen van de Raad van Kerken Nederland, en INLIA onze kanalen, dan wel onze onmisbare sparringpartners, in overleg en lobby richting de overheid.

Door de jaren heen is de Taakgroep een trefpunt geworden voor Amsterdamse kerken, c.q. kerkelijke organisaties[3] die in Amsterdam actief zijn op het gebied van (hulp aan) vluchtelingen, en ook voor hulporganisaties en niet-geïnstitutionaliseerde steungroepen[4] die samenwerken in de lobby voor vluchtelingen. Het ging en gaat daarbij steeds om:

1. vluchtelingen die naar het oordeel van de kerken onbarmhartig en onrechtvaardig worden bejegend door de overheid,
2. de meest kwetsbaren onder hen; in het bijzonder ongedocumenteerde asielzoekers van wie de asielaanvraag is afgewezen maar die onmogelijk terug kunnen naar hun land van herkomst (omdat ofwel hun land hen de toegang weigert ofwel omdat de omstandigheden zo slecht zijn, dat ze geen veilig leven kunnen leiden),
3. statushouders die wegwijs worden gemaakt door de kerk, met taalles, maaltijden en andere activiteiten,
4. en sinds de corona pandemie: migranten (met en zonder verblijfsvergunning) voor wie in Amsterdam onvoldoende hulp is.

Steeds ging de meeste aandacht uit naar de doelgroep onder punt 2. Sinds 2012 namen Amsterdamse kerken verschillende keren actief deel aan kerkasiel acties. De Taakgroep-bijeenkomsten ontwikkelden zich tot een breed platform waar kerkelijke en buitenkerkelijke hulpverleners en lobbyisten elkaar troffen. Het Platform van de Taakgroep Vluchtelingen was bij uitstek een plek waar vanuit allerlei hoeken in de samenleving verhalen over hulp aan met name ongedocumenteerde vluchtelingen werden gedeeld en actie werd gesmeed. De kerkasiel-acties en de lobby vanuit het Platform droegen bij aan het beleid van de gemeente Amsterdam om extra te investeren in de landelijke pilot voor uitgebreide opvang van asielzoekers het LVV-programma: eindelijk een 24-uurs-opvang + een serieus onderzoekstraject, voor véél asielzoekers.

Het veld waarin de Taakgroep Vluchtelingen en de kerken actief zijn, blijft sterk in beweging: steeds minder mensen vanuit de kerken kwamen naar de Platformbijeenkomsten. Met de verruimde Amsterdamse LVV-pilot ontstond een ‘derde’ poot in het overlegcircuit van kleine en grote ngo’s, die een sterke lobby organiseren; inmiddels zijn er drie verschillende stedelijke overleggen rondom asielzoekers: het Breed Stedelijk Overleg Ongedocumenteerden, het Gelagkamer Overleg en nu ook de Klankbordgroep bij de Regiegroep Ongedocumenteerde vluchtelingen;. (NB: db-leden van de Taakgroep participeren actief in alle drie).

Effect: de Taakgroep-bijeenkomsten zijn geen platform meer en hebben een veel minder prominente taak en rol.

Daarnaast lijkt corona het kerkelijk overleg over vluchtelingen te hebben platgelegd. In ieder geval hebben we sinds het voorjaar geen bijeenkomst kunnen organiseren, noch via zoom, noch live.

Het db belegde daarom op 14 januari 2021 een online-bijeenkomst en vroeg deelnemers mee te denken over wat de Taakgroep te doen staat. Om te beginnen lijkt het verstandig dat de Taakgroep zich nadrukkelijker wendt naar de kerken, i.h.b. die kerken die zich inzetten voor vluchtelingen (met en zonder status). Daarbij is het belangrijk om samenwerking tussen db en actieve kerken te zoeken. Voor 2021 betekent dat concreet:

• regelmatig (waar mogelijk maandelijks) verspreidt het db een digitale nieuwsbrief voor kerkelijk Amsterdam en voor andere betrokkenen en geïnteresseerden; daarin waar mogelijk een concrete hulpactie noemen (zodat de lokale kerk iets kan ‘doen’); waar mogelijk ook een tekst die kan worden overgenomen door eigen kerkbladen
• 2 x per jaar organiseert het db een thema-bijeenkomst, met een externe spreker en met inbreng vanuit de kerken; voor 2021 wordt gedacht aan thema’s ‘Duldung’ en ‘Armoede en migranten’
• als de lockdown is opgeheven: ‘regionaal’ bijeenkomsten te beleggen (in oost, west, noord, zuid). Daarvoor benadert het db per keer enkele contactpersonen uit de betreffende regio met de vraag samen een bijeenkomst voor te bereiden. “De Taakgroep komt naar u toe”
• db-leden nemen deel aan drie stedelijke overlegplatforms waar diverse hulporganisaties elkaar treffen rond de hulp aan/lobby voor ongedocumenteerden
• jaarlijks stelt het db van de Taakgroep het werk voor vluchtelingen aan de orde in de algemene vergadering van de RvKA (presentatie + gesprek)
• de Taakgroep doet mee in de organisatie/uitvoering van de jaarlijkse Allerzielenherdenking, voor vluchtelingen die aan de Europese grenzen om het leven (zijn ge)komen (db is eerste aanspreekpunt)
• als de lockdown is opgeheven: steeds weer acties onder de aandacht van de kerken brengen die erop gericht zijn vluchtelingen een menswaardig bestaan te geven, zoals de actie Steun Ongedocumenteerden van de Taakgroep (waarbij aan kerken en kerkleden wordt gevraagd asielzoekers financieel te steunen en om hen bezigheden en activiteiten aan te bieden) en acties van ASKV en LOS, gericht op zinvolle dagbesteding voor asielzoekers, ongeacht hun status (scholing en werk)

De naam en de ‘opdracht’ van de Taakgroep, zoals geformuleerd aan het begin van deze notitie, blijven ongewijzigd. We denken dat het goed is als de Taakgroep blijft bestaan en de kerken blijft stimuleren op te komen voor barmhartigheid en recht voor vluchtelingen en asielzoekers: ‘de vreemdeling in uw midden’.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

[1] Elkaar bemoedigen door ervaringen uit te wisselen en voorstellen te ontwikkelen voor manieren om de eigen kerk te betrekken bij vluchtelingenvraagstukken (op Amsterdams en landelijk niveau); leren van elkaar en van deskundigen; en theologische en praktische doordenking van de kerkelijke betrokkenheid bij vluchtelingen

[2] Grotere en kleinere ngo’s als ASKV, Vluchtelingenwerk, Amsterdam City Rights

[3] Parochies, wijkkerken, Wereldhuis van de Protestantse Diaconie, Lutherse diaconie, Team Kerkbed

[4] Van ASKV en Vluchtelingenwerk tot Steungroep We Are Here en Amsterdam City Rights