door Gerhard Scholte
In de septembervergadering van de Taakgroep
Vluchtelingen zal ik mijn taak als voorzitter definitief neerleggen. Jan van
der Meulen, emerituspredikant uit Zuid-Oost en nu lid van de Dominicusgemeente,
zal mij opvolgen.
In augustus 2007 nam ik het voorzitterschap op me. Terugblikkend
op die 12 jaren waarin ik de Taakgroep heb geleid denk ik terug aan een aantal
gedenkwaardige momenten.
Verbreding gezocht
Toen ik in 2007 de Taakgroep binnenkwam was de
vertegenwoordiging vanuit de Amsterdamse kerken uitermate smal geworden. Er
waren in de jaren daaraan voorafgaand beleidsbeslisingen genomen waar niet
iedere vertegenwoordiger zich in kon vinden, met als gevolg dat een niet gering
deel zich terugtrok. Een van de eerste taken die ik voor me zag, was om de
breedte van de Amsterdamse Kerken, zoals die in de Algemene Raad van Kerken
samenkwamen, ook weer terug te krijgen in de Taakgroep. Zoiets gaat niet zonder
slag of stoot, hoe voorzichtig we ook opereren.
Vreemdlandfestival
en het begin van We Are Here
In 2011 besloten we als Taakgroep, in samenwerking met
het Studentenpastoraat (o.a. Riekje van Osnabrugge) en onze Keizersgrachtkerk, een
festival voor te bereiden gericht op jongeren, met als doel hen kennis te laten
maken met ‘de wereld van de vluchteling’. Het festival kreeg de fraaie naam ‘Vreemdlandfestival’
en vond plaats op zaterdag 31 maart 2012. Alle ruimtes van de Keizersgrachtkerk
waren een zaterdag lang gevuld met vele jongeren en vele vaak jonge
vluchtelingen, rondom talloze activiteiten, zoals toespraken, interviews, muzikale
intermezzo’s, etc.
Er kwamen op die ene zaterdag ruim 1000 jongeren op
af. Met een nachtelijk dansfestijn in de kerkzaal sloten we af. Op de achterste
rijen na, waren alle banken weggehaald om de Keizersgrachtkerk voor een keer de
rol te laten spelen van haar oudere zus, Paradiso!
Menke Baller lid van mijn jongerengroep destijds, die
ook actief aan de realisatie had meegewerkt, mailde gelijk de volgende dag: “Ik
was geraakt door de indrukwekkende verhalen van asielzoekers, maar misschien
nog wel meer onder de indruk van de overweldigende drukte. Zoooo veel
maatschappelijk betrokken jonge Amsterdammers!”
In
augustus van datzelfde jaar 2012 streken een aantal ongedocumenteerde
vluchtelingen neer aan de Notweg in Amsterdam West. Een tentenkamp dat zich
allengs uitbreidde onder de naam ‘We àre here!’ : ‘Wij zijn hier, mogen niet blijven en kunnen niet terug!’. Zij
bleven er bijna vier maanden zitten. Samen met Geesje Werkman van KerkinActie
bezocht ik hen een paar maal, later vergezeld van de Synodevoorzitter, Arjan
Plaisir. Zo creëerden we media-aandacht. Sindsdien bezocht ik de mensen
regelmatig, soms een paar maal per week en zag me langzamerhand geroepen tot
een zekere coördinatie van de vluchtelingen en de vele verschillende
vrijwilligers, buurtbewoners, waaronder Moslims, kerkmensen, actievoerders. De
laatste dag van de maand November werd het kamp ontruimd. De bewoners
gearresteerd.
De Vluchtgebouwen
Een
paar dagen later, toen de mensen tot onze verontwaardiging alweer op straat stonden,
werd een oproep gedaan mee te helpen aan de opvang. En dat werd tot mijn
verrassing vooral verspreid via het netwerk van het Vreemdlandfestival! Het onverwachtse resultaat was de kraak van
St. Jozefkerk op West, omgedoopt tot de Vluchtkerk, die ruim drie maanden lang
door een groep jongeren van heel gemengde samenstelling werd gerund, natuurlijk
samen met de vluchtelingen zelf. Ik heb dat begin wel eens een oecumenisch
wondertje genoemd, want niet alleen uit breed-kerkelijke kring (modern, orthodo,
evangelical) maar ook uit Joodse, Islamitische en a-religieuze kring kwamen
mensen meedoen. En ze werkten samen! De
Vluchtkerk kreeg daarna vele opvolgers, Vluchtgebouw, Vluchtschans etc. In de
jaren van 2012-2014 raakte ik samen met de vele vrijwilligers rond WeAreHere en
de raad van de ongedocumenteerden zelf steeds vaker betrokken bij het overleg met
het Gemeentehuis, concreet vaak met ambtenaar Simon Bontekoning en burgemeester
Eberhard van der Laan. In 2014 resulteerde dat in een samenwerkingsproject
rondom de voormalige gevangenis aan de Havenstraat, al snel de Vluchthaven
genoemd. Een project dat zes maanden de
tijd zou krijgen, om mensen van de straat te halen en met hen in te zoomen op
hun werkelijke situatie, waarbij hun dossiers opnieuw zouden worden doorgenomen
en waarbij hun een nieuw toekomstperspectief werd geboden, dmv allerhande
cursussen.. Het project ging pas na drie maanden werkelijk van start. Er
moesten teveel zaken voor het eerst worden uitgedacht! Onze teleurstelling was
groot toen het Gemeentehuis toch vasthield aan de strikte periode van zes
maanden, ondanks de maandenlange vertraging.
De
band met het Gemeentehuis verkoelde jammergenoeg, terwijl de onderlinge band
met soms heel nieuwe partners verder werd versterkt en verbreed.
De ECSR-uitspraak en de Amsterdamse Bed,Bad
en Brood regeling.
We
begonnen mee te denken met de plannen van KerkinActie (PKN) en de Europese CEC-kerken,
die begin 2013 bij de ECSR een aanklacht tegen onze Nederlandse regering
indienden. November 2013 volgde daarop een ‘immediate measure’, die het
opvangbeleid van Amsterdam al flink beinvloedde: er kwam een BBB opvang, zij
het nog alleen geldig van 18 – 9 uur, nachtopvang dus.
In
November 2014 volgde de eigenlijke uitspraak, die in maart van het jaar daarop
voor een heuse regeringscrisis zorgde.
Nu kon worden aangestuurd op een 24-7 BBB+. De Taakgroep maakte ondertussen een verdere
verbreding door. Ook de steungroep van WAH en Vrouwen tegen Uitzetting kwamen meedenken, waardoor verandering van
de statuten nodig werd. Verder verbonden we ons meer en meer met landelijke
organisaties als Kerk in Actie (vluchtelingenwerk, PKN), INLIA en ook de
Projectgroep Vluchtelingen van de landelijke Raad van Kerken. Daarnaast werd
ook de groep ‘We Gaan ze Halen’ (Rikko Voorberg) gevraagd ons regelmatig op de hoogte te
houden.
Goede Morgen Team en Gelagkameroverleg (GKO)
en Kinderpardon
Vanaf
November 2015 begonnen Annette Kouwenhoven, dokter Co van Melle (ook lid van de
Taakgroep) en ikzelf dagelijks de BBB Walborg in Buitenveldert te bezoeken,
rond de vroege klok van 9 uur, het tijdstip waarop de bewoners verplicht het
gebouw moesten verlaten om zich verder die dag te `zelf te redden’ tot 17.30
ongeveer. Ik moest het na enkele weken voor gezien houden vanwege mijn gewone
werk dat onder druk kwam te staan. Annette en dokter Co daarentegen hebben dat
tot mei 2019 volgehouden. Ruim drie jaar lang stonden zij dagelijks voor de
deur van de Walborg om de telkens wisselende groep mensen een luisterend oor te
kunnen bieden, en allerlei advies te geven… Op deze manier werd er ook concrete
informatie verzameld die telkens een beter beeld gaf van de situatie op straat.
Dat leidde tot het idée om die monitoring van het GoedeMorgenTeam te delen met
andere NGO’s die dagelijks bezig waren voor de groep van ongedocumenteerden in
de stad. In januari 2017 werd voor de eerste maal een overleg bij elkaar geroepen
van heel verschillende organisaties, in de Gelagkamer van de Protestantse
Diaconie. Als Voorzitter van de
Taakgroep van de Kerken kreeg ik al snel de vraag ook dit bijeenkomsten
structuur te geven. Het overleg – al snel het Gelagkameroverleg genoemd, naar
de ruimte van de Diaconie waar we elkaar ontmoetten – ging een steeds grotere rol spelen, ook
doordat van tijd tot tijd gemeenteraadsleden werden uitgenodigd om te worden
bijgepraat over de concrete situatie van ongedocumenteerde mensen in de stad.
Mei
2018 kwam het Gelagkameroverleg (GKO) met een nieuwe plan naar buiten voor de
verkiezingen van diezelfde maand, het Nieuw
Amsterdams Model Ongedocumenteerden, kortweg het NAMO. De nieuw verkozen coalitie van GL, SP en D66
nam dat plan op hoofdpunten over, voor een vernieuwend beleid inzake de
ongedocumenteerde Amsterdammers. We zitten op dit moment midden in de moeizame
implementering van die plannen. De Taakgroep en het Gelagkameroverleg zullen daar
de komende tijd nog hun handen aan vol hebben.
Kinderpardon en de volgende regeringscrisis.
Ook
andere zaken begonnen zich aan te dienen, eveneens op het gebied van
vluchtelingen en ongedocumenteerden. Het heeft uitgebreid in de voorgaande
nummers van Kids de aandacht gekregen: De strijd voor een rechtvaardig
Kinderpardon. Zowel op kerkelijk terrein (rond de organisatie van het Haags
Kerkasiel), als op seculier terrein (samen met oa Tim Hofman van #Boos) maakte ik van het van dichtbij
mee. En met overtuigend resultaat in januari van dit jaar, na een tweede regeringscrisis naar aanleiding van
vluchtelingen!
Loslaten is het parool!
Ook
gelet op de ‘ambtstermijn van maximaal 2×4 jaren, waaraan men ook in de kring
van de Raad van Kerken hecht, heb ik besloten het bij deze twaalf jaar te
laten. Dat zijn er weliswaar 3×4, maar het eigenlijke werk van de Taakgroep
kwam eerst goed op gang vanaf 2011, zoals u las, en van 2011 – 2019 zijn dat
toch echt 2×4 jaren!
Ik
laat dit werk met heel veel moeite los, dat is wel duidelijk! Tegelijk is het
een goeie oefening in een soortgelijk loslaten dat de komende jaren nog vaker
zal moeten gebeuren! Vooral het regelmatige sparren met de mensen van ons DB
zal ik missen. Hun namen noem ik met grote dankbaarheid, Frans Zoer, secretaris
en Anna Verbeek bestuurder.
Rest
mij de Taakgroep een waardevol vervolg te wensen. Wat Jezus zei van de
armen – Jullie hebben hen altijd bij je –
zal ook gelden van vluchtelingen, ben ik bang. Een lange adem is daarom
een eerste vereiste en de Taakgroep weet daarvan. En met de nieuwe voorzitter
Jan van der Meulen heb ik daar het volste vertrouwen in!
