van: Het Parool – 29 april 2024

Nadat de 16-jarige Victoria Gyarko, havo-leerlinge uit Zuidoost, vorige maand haar verhaal over het leven zonder verblijfsvergunning had verteld, stroomden de steunbetuigingen binnen. De gemeente en het voortgezet onderwijs in Amsterdam slaan nu de handen ineen om scholieren zonder paspoort beter te helpen. ‘Iedereen heeft recht op een normaal leven.’

door Frenk der Nederlanden

De reacties waren overweldigend, zegt Nathalie Devis (51), die zich als schoolleider van het Ir. Lely Lyceum het lot van de in Libië geboren Victoria heeft aangetrokken. “Lezers, ouders van andere leerlingen, docenten; het was hartverwarmend.”

Ook Victoria’s medeleerlingen reageerden positief nadat ze half maart in de krant had verteld hoe moeilijk het leven zonder verblijfsvergunning is, zegt Devis. “Victoria was ontroerd dat zoveel mensen met haar meeleven. Ze kende Het Parool helemaal niet en kijkt niet eens televisie, dus ze was stomverbaasd dat iedereen haar wil helpen.”

Nadat Victoria’s verhaal in deze krant was verschenen, doken andere media erbovenop. Sophie & Jeroen, Beau, Hart van Nederland, Spijkers met Koppen: allemaal wilden ze Victoria dolgraag in de uitzending hebben. Ook meldden zich twee documentairemakers die het niemandsland waarin ongedocumenteerde scholieren terechtkomen, in kaart willen brengen.

Crowdfunding voor studiefonds

Victoria voelde zich gevleid door alle belangstelling, maar in overleg met haar advocaat is besloten haar voorlopig even in de luwte te laten en publiciteit te vermijden. Devis: “Het leek haar leuk om te doen, ook eng en spannend natuurlijk, maar ze focust zich nu op school. Ze probeert de draad van haar gewone leven weer op te pakken en had alle tijd en energie nodig om zich voor te bereiden op de schoolexamens. Die heeft ze goed gemaakt.”

Hoe begon dit verhaal? De Ghanees/Nigeriaanse, in Libië geboren Afia Victoria Gyarko (16) vertelde in maart 2024 in Het Parool hoe het is om ongedocumenteerd in Amsterdam te leven en hier naar school te gaan. Haar ervaringen riepen veel reacties op bij lezers. Lees hier Victoria’s verhaal: ‘Ik wil niet bang zijn voor politie, ik wil leuke dingen doen met mijn vriendinnen.’

Nu het stof is neergedaald, is het echter tijd om te kijken wat al die publiciteit heeft opgeleverd. Van alle kanten kreeg Victoria hulp aangeboden, en veel lezers wilden geld overmaken om haar te steunen. Maar dat bleek ingewikkelder dan het leek.

Omdat Victoria geen paspoort of bsn-nummer heeft, kan ze geen bankrekening openen, zoals ze zonder papieren ook niet in aanmerking komt voor hulp van de Voedselbank. Deze week besloot een van de kerken in Zuidoost een aparte rekening open te stellen voor een crowdfunding ten behoeve van een studiefonds voor Victoria.

Het verhaal in de krant trok ook de aandacht van een advocatenechtpaar op de Zuidas. Victoria en haar vader Nana Gyarko hadden al drie jaar een advocaat in de Bijlmer, maar die wist bij de immigratiedienst IND geen potten te breken. De twee nieuwe advocaten hebben een immigratieadvocaat ingeschakeld die gaat onderzoeken of een procedure bij de IND kans van slagen heeft.

Op een brief die de school aan de IND heeft geschreven, is nooit een reactie gekomen. Devis: “We hebben de IND uitgelegd dat het hier om een meisje gaat dat al elf jaar in Nederland woont, het goed doet op school en gedreven is om maatschappelijk werk te doen. Nu we geen antwoord hebben gekregen, hopen we dat de advocaat iets kan bereiken.”

Betere informatievoorziening

In Het Parool vertelde Victoria dat ze niet mee kon met een schoolreisje naar Tsjechië omdat ze daarvoor geen geld had, maar dat berust op een misverstand, zegt Devis. “We vragen een vrijwillige bijdrage aan de leerlingen, maar wie het niet kan betalen, mag gewoon mee. Victoria bleef thuis omdat we bang waren dat ze in Tsjechië zou worden opgepakt.”

Devis: “Pas nu ben ik erachter gekomen dat via het Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt bij de IND een visum voor de terugreis kan worden aangevraagd. Ze had dus gewoon mee kunnen gaan.”

Het is maar een voorbeeld van de problemen waar scholen tegenaan lopen, zegt Devis. De schoolleider, die op het Ir. Lely Lyceum de havo-bovenbouw onder haar hoede heeft, is daarom achter de schermen bezig om de informatievoorziening over ongedocumenteerde leerlingen te stroomlijnen.

Devis: “Er bestaan allerlei regelingen voor deze groep, maar de informatie is heel diffuus. Ik had voortdurend het gevoel dat we opnieuw het wiel aan het uitvinden zijn, terwijl dit probleem toch echt niet van vandaag of gisteren is. Er zijn veel instanties die zich voor de scholieren inzetten, maar het zijn allemaal eilandjes; niemand die het geheel overziet.”

Praktische handleiding voor scholen

Er zijn inderdaad allerlei voorzieningen: jongeren zonder paspoort kunnen een beroep doen op fondsen voor leer- en sportmiddelen, medische zorg of op het stagebureau van de gemeente. Ook kunnen ze gratis lid worden van de bibliotheek. Met het Samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs Amsterdam-Diemen en de gemeente is nu afgesproken dat alle regelingen en voorzieningen worden geïnventariseerd en met een praktische handleiding aan alle scholen worden aangeboden.

Ook zullen scholen worden geïnformeerd over de pilot (in 2022 van start gegaan) die ervoor moet zorgen dat ongedocumenteerde jongeren ook na de middelbare school verder kunnen studeren. De gemeente heeft daartoe een convenant opgesteld met de UvA, de VU, de HvA, Inholland en de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.

Devis is blij dat de publiciteit een nieuw beleid in gang heeft gezet. “Soms kun je een druppel op de gloeiende plaat zijn. Ik hoop dat de scholen nu gaan inventariseren hoeveel ongedocumenteerde leerlingen ze in huis hebben, zodat ze hulp op maat kunnen aanbieden. Daar was het Victoria ook om te doen; ze vecht niet alleen voor zichzelf, maar wil het ook voor andere kinderen beter maken. Iedereen heeft recht op onderwijs, maar ook op een normaal leven.”

————–

www.parool.nl/amsterdam/hoe-vergaat-het-de-ongedocumenteerde-victoria-gyarko-16-uit-de-bijlmer-nu-ze-was-stomverbaasd-dat-iedereen-haar-wilde-helpen

= = =

Mieke Kox onderzoekt al vijftien jaar de leefwereld van ongedocumenteerden; in februari promoveerde zij op de vraag hoe deze papierloze migranten het recht en het rechtssysteem of de wet in Nederland beleven. Hiermee geeft zij hen een stem in het migratiedebat. Terwijl iedereen zonder verblijfsrecht daarvan beperkingen ondervindt, gaan verschillende groepen daar op eigen wijze mee om, bijv. door in de informele economie onopgemerkt te blijven of door juist vasthoudend een beroep te doen op het recht. Terwijl de overheid er niet of nauwelijks in slaagt om de weigering van verblijfsrecht effectief te doen leiden tot vertrek, veroorzaakt de praktijk van het vreemdelingenrecht veel persoonlijk leed in psychisch, lichamelijk en materieel opzicht, zoals zichtbaar wordt uit de tientallen interviews die Kox hield. Zij pleit er tenslotte voor “dat respect voor mensenrechten centraal komt te staan” in het vreemdelingenbeleid. Lees de nederlandse samenvatting en de stellingen bij haar proefschrift.

Video-installatie ‘Edgelanders’ (in grens- of tussengebied) met zes video’s waarin ongedocumenteerden (o.a. van We Are Here) hun verhalen vertellen in interviews: over de manier waarop zij hier werden ontvangen en hoe ze verstrikt raakten in een doolhof van regels en barrières en klem kwamen te zitten in het asielgat (niet mogen blijven, niet terug kunnen). Totale tijd ong. 2 uur, creatief gefilmd, met poëzie en zang, voertaal engels, met engelse ondertiteling; voor wie moeite heeft met traplopen zijn de interviews ook op begane grond te bekijken.

De makers, Raul Balai en Ehsan Fardjadniya, begonnen vorig jaar met een kritische analyse van het opvangbeleid in Amsterdam, met o.m. expositie in het Amsterdam Museum, gesprek met advocaat Pim Fischer in Podium Mozaïek, analyse van framing van vluchtelingen in de media. Zij constateren dat de gemeente door de uitspraak van het Europese Comité voor Sociale Rechten in 2014 verplicht is om onvoorwaardelijk onderdak te bieden aan wie dat nodig heeft (de zaak was aangespannen door Kerk in Actie i.s.m. Pim Fischer). Amsterdam promoot zichzelf als een stad van mensenrechten, maar voldoet niet aan haar zorgplicht. Daarom bouwt het project Edgelanders toe naar een (fictieve) rechtszaak tegen de gemeente in jubileumjaar 2025 (750 jaar Amsterdam). – Zie de website: www.amsterdamontrial.nl en www.deappel.nl Adres: Tolstraat 160, wo-zo 14-20 u. (ook met museumkaart)

De makers roepen op om een brief te sturen aan leden van de gemeenteraad of een raadsbrief , met de oproep om een motie in te dienen waarin staat dat mensenrechten, vastgelegd in internationale verdragen, leidend zijn bij het maken en uitvoeren van gemeentelijk beleid.

Het Luther Museum Amsterdam toont de geschiedenis van Salzburgse vluchtelingen, die in 1732 door een nieuwe aartsbisschop werden gedwongen om katholiek te worden of te emigreren. Van de 20.000 vluchtelingen kwamen er 700 naar Nederland, welkom geheten door de landelijke overheid. Niet humane opvang was de hoofdmotivatie, maar de ‘krimp’ van Zeeuws-Vlaanderen en de vraag naar arbeidskrachten en landarbeiders. De opvang in Zeeland liet aan alle kanten te wensen over, beloften van de overheid werden niet waargemaakt en na een jaar was de groep emigranten meer dan gehalveerd door ziekte en ondervoeding, een ander deel had gedesillusioneerd ons land weer verlaten. De Lutherse kerk in Nederland bood hulp waar de overheid faalde. – Een voorbeeld waarvan we parallellen zien in de hedendaagse problemen bij Ter Apel en de onwil rond de spreidingswet. Adres: Nieuwe Keizersgracht 570, do-zo 11-17 u. (ook met museumkaart)

www.luthermuseum.nl/agenda/welkom-in-nederland

Mensen en organisaties die humanitaire hulp verlenen aan mensen-zonder-papieren zullen onder de nieuwe Dienstverlenersrichtlijn, onderdeel van het Europese Migratiepact, risico lopen op een celstraf van drie jaar of meer. Deze zogeheten Facilitators Directive wil mensensmokkel steviger aanpakken, en stelt daarom àlle hulp aan ongedocumenteerden strafbaar, niet alleen bij het oversteken van grenzen. Als het organiseren van onderdak, voedsel en geld strafbaar wordt, dreigt het uiteraard te verdwijnen. En solidaire burgers en instanties die dapper door blijven gaan, moeten ondergronds. Dus zijn ze ook niet goed vindbaar meer voor degene die de hulp hard nodig heeft. Er is meer risico op misbruik en dus méér in plaats van minder criminele betrokkenheid bij deze kwetsbare groep mensen. – De richtlijn is nu in bespreking in de parlementen in de EU.

Stichting LOS heeft een brief gestuurd aan de Eerste Kamer. Twintig organisaties hebben mee ondertekend, waaronder ook de Raad van Kerken Amsterdam.

Chris Keulemans schreef zijn column Strafbaar over deze kwestie en andere blokkades voor ongedocumenteerden, met het oog op zijn pas verschenen boek Verzet.