19 januari : AV 22 januari : Avondgebed week van gebed voor de eenheid (18.30 uur Oude Kerk) 4 maart : Ontmoetingsbijeenkomst bij Hoop voor Noord, Rode Kruislaan 20 i.s.m. diaconaal opbouwwerk PKA-Noord 16 maart : AV 4 mei : Vesper t.g.v. herdenken oorlog en vrijheid vieren (in de Waalse kerk) 11 maart : AV 15 juni : AV 30 juni : Nationale herdenking slavernijverleden in de Nieuwe Kerk, Amsterdam 5 November: oecumenischeherdenking omgekomen vluchtelingen aan de randen van Europa in deMozes & Aaronkerk 17 november: AV 3 december : Nicolaas Vesper
Religieuze leiders in Nederland roepen het kabinet op te stoppen met bezuinigingen op het budget voor ontwikkelingssamenwerking om asielopvang te kunnen betalen.
door Ilse Brandemann
Uit het budget – dat is bedoeld voor buitenlandse projecten en noodhulp – wordt een flinke hap genomen. Uit een analyse van deze krant bleek eerder al dat het kabinet steeds meer geld nodig heeft voor de binnenlandse asielkosten, en dat geld uit het ontwikkelingsbudget haalt.
In de Voorjaarsnota werd dat bedrag concreet: het gaat dit jaar om ruim 1,1 miljard euro, één vijfde van het totale ontwikkelingsbudget. In de komende vier jaar is het bedrag in de Voorjaarsnota vastgesteld op 3,4 miljard euro. Dat geld kan niet worden besteed aan hulp in het buitenland.
Dat leidde tot verontwaardiging bij ontwikkelingsorganisaties, maar ook van partijen in de Tweede Kamer. En nu laten religieuze leiders uit verschillende stromingen in Nederland ook hun stem horen. De brief is ondertekend door verschillende organisaties, waaronder de Raad van Kerken in Nederland, de Boeddhistische Unie, Hindoeraad Nederland, Contactorgaan Moslims en Overheid, de Protestantse Kerk in Nederland en de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland. Zij noemen het feit dat de Nederlandse asielopvang voor een groot deel ‘door de allerarmsten’ betaald moet worden, niet-proportioneel, onrechtvaardig en immoreel.
moreel appel
De brief, gericht aan het kabinet, is een ‘moreel appel’ om af te zien van de bezuinigingen in het ontwikkelingsbudget. De kerken en levensbeschouwelijke organisaties vinden het ‘hun kernopdracht’ om voor kwetsbaren te zorgen, dichtbij en ver weg. ‘Zij zijn alle mensen die mogen rekenen op naastenliefde, medemenselijkheid, barmhartigheid en rechtvaardigheid.’
De kerken en levensbeschouwelijke organisaties wijzen de regering ook op de ‘betrouwbare partner’ die Nederland is geweest. ‘We zijn dankbaar voor de drie decennia van dalende mondiale armoede, waaraan Nederland een waardevolle bijdrage leverde.’ Juist daarom, zeggen de briefschrijvers, is het huidige beleid zorgelijk. ‘Het gevolg van dit voornemen is dat het bestrijden van een van de grondoorzaken van migratie – armoede – drastisch wordt gereduceerd.’
Eerder lieten verschillende politieke partijen zich ook al uit. Zij vinden het onterecht dat de stijgende asielkosten in Nederland ten koste gaan van de allerarmsten. En ook in de coalitie brengt dit punt onenigheid. ChristenUnie en D66 pleitten eerder voor een plafond – een maximum – op de kosten die uit het ontwikkelingsbudget gehaald mogen worden. CDA was daar ook voor, al krabbelde de partij weer iets terug op dat plan. Alleen de VVD is tegen. Zij willen niet breken met de regel, omdat de hulp aan asielzoekers wordt bestempeld als hulp aan het land van herkomst.
VVD-minister Liesje Schreinemacher (Ontwikkelingssamenwerking) zei eerder al dat elk ministerie moet bezuinigen, ook dat van haar. ‘De pijn en de zorg deel ik, maar ik sta achter de keuzes van dit kabinet.’ Welke projecten precies gaan lijden onder deze maatregel, weet de minister nog niet. Ze zegde wel toe dat ze gaat proberen alle lopende projecten te ontzien. ‘Omdat we met partners werken die op ons rekenen.’
Kom op zondag 18 juni naar de nationale demonstratie voor de rechten van vluchtelingen en migranten. We starten om 14:00 op de Dam. Tot dan!
IEDER MENS HEEFT RECHT OP GELIJKE BEHANDELING Maar onze overheid steunt geweld aan de Europese grenzen en schendt zo ongeveer ieder recht van asielzoekers en ongedocumenteerde mensen in Nederland. Demonstreer mee voor vrijheid van bewegen! Voor gelijke behandeling van ieder mens.
DE MOVE DEMO IS VOOR IEDEREEN Maar niet iedereen kan een treinkaartje betalen. Sponsor een ticket, zodat asielzoekende en ongedocumenteerde mensen zich ook uit kunnen spreken. Een retour ticket kost €14.30. Doneer via deze link: https://bunq.me/MiGreat
TEKEN HET MANIFEST
Organisaties kunnen het MOVE manifest ondertekenen. We pleiten daarin voor een oplossing voor de opvangcrisis, gelijke behandelijk voor asielzoekers, het stoppen van grensgeweld, rechten voor ongedocumenteerde mensen en voor vrijheid van bewegen. De link om te tekenen en de volledige tekst vind je hier: https://forms.gle/kL5KK6A11chkZaYW8
In azc’s wachten 16.000 erkende vluchtelingen op huisvesting, waar gemeenten onvoldoende in kunnen voorzien. Initiatief De Thuisgevers biedt een oplossing. Door statushouders tijdelijk te huisvesten via maatschappelijke organisaties, zoals kerkelijke gemeenten of sportverenigingen. En door te zorgen voor aanvullende sociale begeleiding en goede samenwerking met de lokale overheid. Met deze publiek-private samenwerking hebben initiatiefnemers de Protestantse Kerk in Nederland en de gemeente Kampen samen goede ervaringen opgedaan bij de opvang van ontheemden uit Oekraïne. Dat kan in veel meer plaatsen!
Tientallen kerken en andere maatschappelijke organisaties door heel het land onderzoeken inmiddels mogelijkheden in hun eigen gemeente. We nodigen kerken in Amsterdam van harte uit om ook te bekijken wat mogelijk is. Zie het artikel voor uw kerkblad en de flyer. Hoort u graag meer over dit plan? Laat het ons weten, dan organiseren we een ontmoeting met Karel Jungheim (Kerk in Actie). Hij komt graag naar Amsterdam om meer over dit mooie project te vertellen.
De Thuisgevers wordt financieel mogelijk gemaakt door het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) faciliteert het project, dat ook wordt gesteund door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Raad van Kerken in Nederland.
In deze Nieuwsbrief berichten over de drie activiteiten die we als Raad van Kerken Amsterdam in 2022 nog organiseren: het Korenfestival, De Allerzielenherdenking van omgekomen vluchtelingen en de Nicolaasvesper.
Het Bericht van een lidkerk komt dit keer uit de Nicolaasbasiliek.
Twee actuele thema’s komen in deze Nieuwsbrief aan bod. Allereerst aandacht voor de crisis in de vluchtelingenopvang (besproken in de RvKA-vergadering in september) en de uitnodiging van de landelijke Raad van Kerken om op 5 november naar Amersfoort te komen om met elkaar te onderzoeken welke actie we als kerken kunnen ondernemen. Tweede actueel punt: de energiecrisis en de oproep van het Leger des Heils om ‘een deken van warme kamers’ over de stad uit te spreiden.
Met een citaat uit de Slotverklaring kijken we even terug op de 11e Assemblee van de Wereldraad van Kerken.
Tenslotte: n.a.v. de oorlog in Oekraïne worden nog steeds bijzondere evenementen georganiseerd. In deze Nieuwsbrief attenderen we u op een prachtig concert op 14 oktober (Russische en Oekraïense top-musici in de Waalse Kerk), en op de Dom Hélder Câmaralezing 2022 (3 november) met de Oekraïense theoloog Fyodor Raychynets, in gesprek met een (van oorsprong Tsjechische) krijgsmachtpredikant en een bijbelwetenschapper van de PThU.
Anna Verbeek
Voorzitter Raad van Kerken Amsterdam
RvKA KORENFESTIVAL 2022
Zaterdag 15 oktober: een middag vol muziek uit verschillende geloofstradities: orthodox, katholiek, protestant. We informeerden u al eerder daarover en we hopen op veel bezoekers. Inmiddels is het programma definitief – het omvat een prachtige variatie aan deelnemende koren: het koor van de Koptische Orthodoxe Kerk, de zanggroep van de protestantse Keizersgrachtkerk, het koor van de Oud Katholieke Parochie , Kamerkoor Oktoich, het koor van de Evangelische Broedergemeente en het Choir of the English Reformed Church. Vanaf 13.30 uur bent u van harte welkom indeWaalse Kerk, Walenpleintje 159. Om te luisteren en om mee te zingen!
Bericht uit …. de Nicolaasbasiliek
Beste betrokkenen bij de Raad van Kerken Amsterdam,
Namens de Rooms-katholieke kerk mag ik jullie begroeten en kort iets vertellen over wat er speelt in de ‘Roomsche gelederen’. Net als voor de meeste kerken is bij ons een nieuw werkseizoen aangebroken. We hebben dit binnen de Nicolaasbasiliek, waar ik werkzaam ben, geopend met een ‘nieuwjaarsreceptie’ op 18 september.
In oktober starten in vele Rooms-katholieke kerken weer allerhande cursussen. Vanuit de Nicolaasbasiliek is dat de jaarlijkse ‘Geloofscursus voor beginners’. In deze cursus bespreken we de apostolische geloofsbelijdenis in ongeveer twintig avonden. De cursus loopt al vele jaren en ieder jaar hebben we tussen de 12 en de 20 deelnemers, jongeren, ouderen, al gedoopten of mensen zonder enige kerkelijke achtergrond. Mijn college pastoor Eric Fennis en ik vinden steeds weer bijzonder om voor zo’n groep te mogen staan en zijn verwonderd om de interesse van de deelnemers. Elk jaar besluit een deel van die deelnemers om toe treden tot de kerk. Dat betekent veel voor onze gemeenschap die steeds meer een mengeling van ‘oudgedienden’ en nieuwkomers wordt. Het vitaliseert, en vergroot de diversiteit binnen onze gelederen. Ook de Krijtberg biedt jaarlijks een geloofscursus aan.
Verder werken we de komende maanden toe naar de afronding van het Nicolaasjaar, dat op 6 december 2021 begon. Er waren bij de openingsviering vertegenwoordigers van verschillende andere kerken aanwezig, een mooi teken van oecumenische verbondenheid. Op zondag 4 december is de slotviering van het Nicolaasjaar in de basiliek, en ‘s avonds een oecumenische Nicolaasvesper (in de voormalige schuilkerk Ons ’Lieve Heer op Solder), georganiseerd door de Raad van Kerken. Ook plannen we een symposium in de OBA over ‘Barmhartigheid en integriteit’ op 6 december. Schrijfster Désanne van Brederode zal dan een inleiding geven.
Voor dit nieuwe werkjaar wens ik alle bij de Raad aangesloten kerken en gemeenschappen veel inspiratie. Hopelijk kunnen we de onderlinge verbondenheid ook dit werkjaar weer goed vieren, waar en wanneer dan ook!
Een hartelijke groet vanuit de Nicolaasbasiliek,
Rob Polet (diaken)
Een deken van warme kamers over Amsterdam?!
Omdat veel mensen pas in het nieuwe jaar iets van het door het kabinet aangekondigde steunpakket gaan merken, wordt gevreesd dat een grote groep de komende wintermaanden in de knel komt. Door de hoge prijzen en inflatie neemt het aantal mensen dat in een penibele financiële situatie verkeert toe. Het Leger des Heils verwacht dat veel mensen deze winter letterlijk in de kou zitten en zet zijn ruim 100 buurthuiskamers vanaf eind oktober in als warme plek. Het Leger des Heils vraagt andere organisaties, bedrijfsleven, scholen, sportverenigingen en kerken hetzelfde te doen om te komen tot een deken van warme kamers over Nederland.
In navolging van de oproep van het Leger des Heils moedigt de PKA haar wijkgemeenten aan om vanaf 1 november (tot en met tenminste 31 januari) kerkgebouwen te openen om mensen een warme plek te bieden. Denk aan een wijkzaal met koffie, thee, een kop soep, boeken en tijdschriften en misschien een aantal werkplekken (en natuurlijk met de kachel aan!). Een warme kamer waarin mensen misschien wel voor het eerst in het kerkgebouw komen en waar nieuwe contacten ontstaan tussen mensen uit de buurt onderling en de wijkgemeente. De PKA stelt zich ten doel in elk stadsdeel elke dag zo’n warme kamer voor de buurt open te hebben. Dit kunnen verschillende locaties zijn. Alle kleine beetjes helpen, of je nu 1, 2 of 3 dagen per week de deuren opent.
Misschien zijn er meer kerken die een soortgelijke actie willen doen! Voor meer informatie: mail raadvankerkenamsterdam@gmail.com
Crisis in de Vluchtelingenopvang
In de septembervergadering hebben we, als afgevaardigden van de verschillende lidkerken, onze gevoelens van afschuw en onmacht over de crisis in de vluchtelingenopvang met elkaar gedeeld. Wat kunnen we als kerken op dit moment, in Amsterdam, doen aan een situatie die de overheid de afgelopen jaren willens en wetens heeft laten verslechteren? We zijn dankbaar dat kerken in het noorden vluchtelingen opvangen die in Ter Apel buiten moeten slapen. In Amsterdam zijn verschillende kerken betrokken bij de begeleiding van ongedocumenteerde vluchtelingen; landelijk zijn kerkgenootschappen ook actief bij opvang, bv. met uitdelen van eten en kleren – van Groningen tot Calais. Ook bieden Amsterdamse kerken regelmatig voor korte tijd een woonplek voor asielzoekers.
In de vergadering werd ervoor gepleit om, in de traditie van de Quakers, als kerken van ons te laten horen en richting overheid en publieke opinie steeds de stem te verheffen tegen dit onrecht. Laten we blijven benadrukken dat het een Europees grondrecht is dat vluchtelingen worden gehoord en in de samenleving een plek krijgen, en dat migratie bij deze wereld hoort – migranten zullen blijven komen en dat is logisch en vanzelfsprekend. De kerk (wij allemaal, overal) als tegenstem tegen de stemmingmakerij rond vluchtelingen, tegen het neo-liberale denken van de Nederlandse overheid.
In dat perspectief is de inspiratiedag die de werkgroep vluchtelingen van de landelijke Raad van Kerken organiseert, absoluut een aanrader.
Tijdens de dag wordt nagegaan wat de feitelijke situatie van asielzoekers – los van alle commotie in de media – nu precies is en wat er gedaan kan worden om vluchtelingen menswaardig op te vangen. Zaterdag 5 november 2022 van 10.00 – 16.00 uur,Johanneskerk, Westsingel 30, 3811 BB AmersfoortEen vrijwillige bijdrage is zeer welkom. Voor koffie, thee en lunch wordt gezorgd. Goede sprekers, een mooi programma: van harte aanbevolen!
Aanmelden via het formulier op de website: https://www.raadvankerken.nl/inspiratiedag2022/
Meer informatie vindt u in de oktober Nieuwsbrief van de Raad van Kerken in Nederland. Daar ook informatie over het project ‘Thuisgevers’: een initiatief van de Protestantse Kerken in Nederland om, samen met kerken en maatschappelijke organisaties door heel Nederland, honderden statushouders een woonplek te bieden – voor een afzienbare periode, zodat de overheid huisvesting kan organiseren voor vluchtelingen die daar gewoon recht op hebben. Staatssecretaris Eric van der Burg zegde zijn financiële steun toe voor dit ‘oplossingsgerichte initiatief’, m.a.w.: er is rijksfinanciering voor de huisvestingskosten in de eerste periode. Lees verder: https://www.raadvankerken.nl/publicaties/nieuwsbrief/
De september-Nieuwsbrief van de Taakgroep Vluchtelingen van deRaad van Kerken Amsterdam besteedde vanzelfsprekend ook veel aandacht aan de opvangcrisis. De nieuwsbrief opent met een treffend citaat van Derk Stegeman, directeur van STEK (stedelijke diaconie van protestants Den Haag):
‘De meeste vluchtelingen in Ter Apel hebben de gruwelijkheden overleefd. Ze hebben onze zorg nodig en onze menselijkheid. Kerken moeten nu niet het kabinet helpen met ‘oplossingen’. Kerken moeten allereerst en vooral de mensen zelf opzoeken, die daar buiten bij het aanmeldcentrum zijn. Het zijn onze broeders en zusters. Zij zijn geen probleem, zij hebben een probleem. Ook de kerk is een gemeenschap zonder grenzen. En dat betekent kiezen voor de mensen buiten de poort. Het begint met protest en aanklacht, met schaamte over onze opvang. – Als kerken kunnen we wel druk zetten op lokale overheden. Bij kleinschalige opvang kunnen we mensen een netwerk bieden, aandacht geven en steun. Dat kunnen we samen met andere godsdiensten, samen met alle mensen van goede wil. Die zijn ook te vinden op een stadhuis.’
Staat u nog niet op de mailinglijst van de Taakgroep? De nieuwsbrief staat ook op de website van de RvKA: https://rvkamsterdam.nl/vluchtelingen/nieuwsbrieven/
11e assemblee Wereldraad van Kerken
De 11e assemblee vond dit jaar van 31 augustus t/m 8 september plaats in Karlsruhe. De assemblee is het hoogste bestuursorgaan van de Wereldraad van Kerken; iedere acht jaar komen de lidkerken in deze vorm bij elkaar. Dit keer, voor ons, dicht bij huis. Aanleiding voor drie mensen uit de Raad van Kerken Amsterdam om 1 dag van de Assemblee bij te wonen. Ds. Greteke de Vries (PKA), ds. Henk Spoelstra (Waalse Kerk) en Anna Verbeek (voorzitter RvKA) woonden de Assemblee bij op maandag 5 september en waren onder de indruk van de diversiteit, de spiritualiteit, de ontmoeting (4000 bezoekers vanuit de hele wereld) en de sterke
betrokkenheidop maatschappelijke actie. Treffend samengevat in: ‘Compassion is the key to justice’.
Uit de slotverklaring:
Door samen het woord van God te horen, herkennen wij onze gemeenschappelijke roeping; door samen te luisteren en te praten worden we hechtere buren; door samen te klagen, stellen wij ons open voor elkaars pijn en lijden; door samen te werken, komen we tot gezamenlijke actie; door samen te vieren, genieten wij van elkaars vreugde en hoop; door samen te bidden, ontdekken wij de rijkdom van onze tradities en de pijn van onze verdeeldheid.
14 oktober, 20.00 uur, Waalse Kerk: benefiet concert voor Oekraïne.
De Bijbel in oorlog – Dom Hélder Câmaralezing 2022
3 november 2022 om 19:30 uur bij de PThU (De Boelelaan 1105, Amsterdam) of online.
Oekraïense kerken zoeken hun weg door de crisis van de Russische invasie van hun land in gesprek met de Bijbel. Welke stemmen uit de Schrift inspireren daarbij tot hoop en volharding, welke teksten geven woorden aan woede en verdriet? De Dom Hélder Câmaralezing 2022 verkent dit thema met een lezing van de Oekraïense theoloog Fyodor Raychynets en verbindt het met de Nederlandse maatschappelijke en kerkelijke context. Krijgsmachtspredikant Hanna Nováková en de bijbelwetenschapper Klaas Spronk geven reacties.
De avond zal tweetalig vormgegeven worden (Engels/Nederlands).
Voor meer informatie en aanmelding, zie: https://www.pthu.nl/actueel/agenda/2022/11/dom-helder-camaralezing-2022-de-bijbel-in-de-oorlog/
ALLERZIELENHERDENKING OMGEKOMEN VLUCHTELINGEN AAN DE EUROPESE GRENZEN
Op zondag 6 november vindt om 15.00 uur in de Mozes en Aäronkerk (Waterlooplein 207 Amsterdam) de jaarlijkse oecumenische herdenking plaats van de vluchtelingen die het afgelopen jaar omkwamen aan de Europese grenzen.
Aan de grenzen van Europa spelen zich dagelijks drama’s af. Mensen die op zoek zijn naar een beter en veiliger leven, verdrinken in zee of komen op andere manieren onderweg om. Aan hen denken wij en hun namen worden genoemd, opdat zij niet vergeten worden. Dominee Rikko Voorberg (theoloog, kunstenaar en, als het moet, activist) zal tijdens de herdenkingsdienst de toespraak verzorgen. Verder werken voorgangers uit verschillende kerken mee. De herdenking wordt afgesloten met een processie naar de Amstel, waar bloemen worden uitgestrooid om de overledenen te gedenken.
Voorafgaand aan de herdenking vindt in het Huis van Sant’ Egidio, Waterlooplein 205, om 13.30 u. een informatiebijeenkomst plaats over het migratiebeleid van de EU en de gevolgen daarvan. Spreker is Minella van Bergwijk, directeur van ontwikkelingsorganisatie Tearfund.
De herdenking wordt georganiseerd door de Raad van Kerken Amsterdam, het Jeannette Noëlhuis, de Protestantse Diaconie en de Gemeenschap van Sant’ Egidio.
4 december: Nicolaasvesper van de Raad van Kerken Amsterdam
Nadat vorig jaar corona roet in het eten gooide, hopen we dat we toch dit jaar onze Nicolaasvesper kunnen organiseren in de voormalige schuilkerk Ons’ Lieve Heer op Solder, aan de Oudezijds Voorburgwal 38. De tweede Nicolaaskerk van Amsterdam! Oorspronkelijk was de Oude kerk gewijd aan St. Nicolaas, de heilige van de stad Amsterdam. Met de Reformatie werd de Oude Kerk echter bestemd voor de protestantse eredienst waarin geen plaats was voor de stadsheilige. In de 17e eeuw werd vervolgens de RK schuilkerk aan de OZ Voorburgwal gebouwd – en gewijd aan de Heilige Nicolaas.
Inmiddels kennen we natuurlijk ook de RK St. Nicolaas basiliek en de OK-parochie van de Heilige Nicolaas van Myra. De afgelopen jaren vond in alle drie hiervoor genoemde kerken al eens een Nicolaasvesper van de RvKA plaats – we zijn blij dat het museum Ons’ Lieve Heer op Solder bereid is ons dit jaar te ontvangen en zo het kwartet Nicolaaskerken vol te maken.
Meer informatie volgt in de loop van november!
Activiteitenkalender RvKA
15 oktober : RvKA korenfestival, 13.30 uur in de Waalse Kerk, Walenpleintje 159, Amsterdam
6 november : oecumenische herdenking van omgekomen vluchtelingen aan de grenzen van
Europa, 15.00 uur Mozes en Aaronkerk; voorprogramma 13.30 uur in het
Huis van Sant’Egidio, Waterlooplein 205, Amsterdam
4 december : Nicolaasvesper in museum Ons’ Lieve Heer op Solder, Oudezijds Achterburgwal
Tientallen asielzoekers en statushouders kunnen op korte termijn onderdak krijgen bij kerkelijke gemeenten in heel Nederland, in de hoop de situatie in Ter Apel enigszins te verlichten. De Protestantse Kerk in Nederland en de gemeente Kampen hebben daar een plan voor, nadat ze zich eerder al samen succesvol inzetten voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne.
De kerken en Kampen lukte het eerder dit jaar om in korte tijd huisvesting te bieden aan een grote groep mensen uit Oekraïne. Op basis daarvan hebben de gemeente Kampen en de Protestantse Kerk in Nederland een voorstel neergelegd bij het ministerie om een ‘forse pilot’ op te zetten om dit model op meer plaatsen in het land te laten werken, maar dan voor statushouders of asielzoekers. ,,We kunnen in principe gewoon van start, maar iemand moet het financieren”, legt een woordvoerder van Kerk in Actie uit.
Volgens de twee partijen laat de ‘Kamper Aanpak Ontheemden’ zien dat vluchtelingen snel – en met draagvlak – onderdeel worden van de samenleving als dat kleinschalig gebeurt. ,,Je biedt mensen een menswaardig bestaan als je hen bij naam kent en hen opneemt in de gemeenschap. Wij voelen ons door God geroepen om vreemdelingen te verwelkomen, hen te helpen en voor hen te zorgen. Dus hier is voor ons een nieuwe kans om deze roeping uit te leven, om op te komen voor gerechtigheid en op te komen voor de meest kwetsbaren”, zegt Jurjen de Groot, directeur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland.
Mensonwaardige situatie
Hij zegt ‘al weken met ontzetting te kijken’ naar de beelden uit Ter Apel, waar honderden asielzoekers per dag buiten slapen. Voor hen zijn er een handjevol wc’s en geen douches, waardoor de hygiënische situatie dramatisch is. Artsen zonder Grenzen staat sinds gisterochtend met een groep medici bij het aanmeldcentrum. ,,Het is meer dan mensonwaardig wat we zien. Onze telefoon gaat voortdurend: kerken in heel Nederland bieden hulp en opvangplekken aan”, aldus De Groot.
Volgens burgemeester Sander de Rouwe van de gemeente Kampen spelen kerken nu nog een ‘ondergeschikte rol’. ,,Terwijl ze bovengemiddeld betrokken zijn en een actievere rol kunnen vervullen bij de lokale extra opvang van bijvoorbeeld statushouders. Als lokale overheden en kerken de handen ineenslaan kunnen we net als bij de Oekraïense vluchtelingen de maatschappelijke druk verminderen en het draagvlak vergroten.”
Er hebben al verschillende gemeenten belangstelling getoond. Kampen wil zelf de pilotgemeente blijven van het project om te kijken of de aanpak efficiënt blijft verlopen. In die gemeente worden nu alleen Oekraïense vluchtelingen opgevangen, maar dat kan snel worden uitgebreid naar asielzoekers uit andere landen.
Bisschop
Bisschop Ron van den Hout van het bisdom Groningen-Leeuwarden noemt de situatie in Ter Apel ‘beschamend en vernederend’. Dat stelt hij in een gezamenlijke verklaring van de Nederlandse bisschoppen. De Rooms-Katholieke Kerk in Nederland (RKK) roept op tot ‘waardige hulp’ aan deze asielzoekers, die minimaal een schoon bed, bad en brood zouden moeten hebben.
Van den Hout was onlangs met de werkgroep Vluchtelingen van de Raad van Kerken in Griekenland, waar ook een opvangcrisis is. Zoiets als nu in Ter Apel heeft hij zelfs daar niet gezien, aldus de RKK. ,,Het kan niet zo zijn dat dergelijke situaties van te veel mensen, te weinig bedden, sanitair en voedsel nu ook hier in Nederland ontstaan”, aldus Van den Hout.
De bisschoppen vinden dat kerkgangers ook een taak hebben in de opvang van de asielzoekers. Gelovigen zouden een luisterend oor moeten bieden en daadwerkelijke bereidheid moeten tonen om te helpen. ,,Een land zo rijk als Nederland zou in staat moeten zijn om echte vluchtelingen op te nemen en dat goed te organiseren”, aldus bisschop Gerard de Korte van het bisdom Den Bosch
In het Filosofisch elftal legt Trouw een actuele vraag voor aan twee filosofen uit een poule van elf. Vandaag: het kabinet wil de opvangcrisis bezweren met het opschorten van gezinshereniging. Juridisch is dat wankel, is het meer dan symboolpolitiek?
door Maurice van Turnhout
De Syrische vluchteling Omar Ahmed, bewoner van het azc in Ter Apel, beschreef maandag in deze krant wat hij boven alles miste: “De geur van mijn dochters, het gevoel echt samen te zijn. Dat komt snel weer.”
Niet als het aan het kabinet Rutte-IV ligt. Het opvangakkoord van de coalitie bevat onder andere een vijftien maanden durende stop op gezinshereniging voor statushouders. Juridisch blijft die maatregel niet overeind, waarschuwen mensenrechtenorganisaties, want die is strijdig met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, de Europese Gezinsherenigingsrichtlijn en het Kinderrechtenverdrag.
Dat lijkt op symboolpolitiek. Maar waar staat deze politiek dan symbool voor, en wat is in deze kwestie de verantwoordelijkheid van burgers?
“De coalitiepartners beweren dingen die aantoonbaar niet kloppen”, stelt politiek filosoof Ivana Ivkovic. “Zo zegt het kabinet dat een volledige asielstop onmogelijk is, omdat zoiets tegen Europese regels indruist. Schaamteloos, want een tijdelijke stop op gezinshereniging is natuurlijk evengoed tegen de regels. Premier Rutte geeft toe dat er fouten zijn gemaakt in het asielbeleid, maar hij neemt daar geen enkele verantwoordelijkheid voor en verbindt er geen politieke consequenties aan. Het lijkt alsof het beleid louter symbolisch is geworden, alsof dat nergens meer aan wordt getoetst en losgezongen is van de werkelijkheid.”
Ivkovic vervolgt: “Het is helemaal surrealistisch dat het akkoord nu als bezwering van de opvangcrisis wordt gepresenteerd. Er wordt nog steeds niet gesproken over structurele uitbreiding van opvangcapaciteit voor asielzoekers, óók niet door linkse partijen. Het gaat alleen maar over extra bedden als noodoplossing. De huidige opvangcrisis is geen ongelukkige uitzondering, en geen gevolg van fouten, maar de uitkomst van jaren structureel bezuinigingsbeleid. Dat beleid was een knieval van de middenpartijen naar de rechtse kiezer, die het liefste een totale migratiestop zou zien.”
“De vraag is inderdaad waarom die middenpartijen niet de verantwoordelijkheid nemen die bij hun kiezersmandaat past,” reageert Gert-Jan van der Heiden, hoogleraar metafysica aan de Radboud Universiteit. “Als zij óók die rechtse stem gaan vertolken, geloven ze dan nog wel in hun eigen verhaal? Coalitiepartners D66 en ChristenUnie zouden vanuit hun oorspronkelijke politieke overtuiging waarschijnlijk anders met vluchtelingen willen omgaan, maar ze bijten niet door.”
Volgens Van der Heiden is het opschorten van het recht op gezinshereniging symptomatisch voor een dieper liggend probleem. “In feite is het de zoveelste manier waarop we vluchtelingen een basaal recht ontzeggen. Waarom behandelen we mensen die hiernaartoe zijn gevlucht als een aparte categorie mensen? Waarom zetten we ze in kampen, en vinden we het normaal dat ze afgesneden worden van de samenleving waarin ze bescherming zoeken?”
Van der Heiden verwijst naar een terugkerend motief in het Oude Testament: wees goed voor de vreemdeling in je midden, want zelf stam je ook van vreemdelingen af. “Als je maar diep genoeg graaft in de geschiedenis stuit je altijd op migratiebewegingen van je voorouders. Wat onderscheidt ons dan van die ándere vreemdelingen dat we denken over hun lot te kunnen beslissen, dat wij als burgers van een natiestaat mogen selecteren welke burgers we naast ons dulden en welke niet? Als je geboren wordt bepaal je toch ook niet binnen welk gezin dat is, of naast welke buren je opgroeit?”
Ivkovic: “Het opvangakkoord is een voorbeeld van ontmoedigingsbeleid dat al zo’n twintig jaar wordt gevoerd. Denk ook aan minister Rita Verdonk, die in 2006 een vluchtelingenkamp in Kenia bezocht met de boodschap ‘home is home’. Los van het idee dat zo’n ontmoedigingsbeleid moreel verwerpelijk is, blijkt het ook nog eens ineffectief te zijn. Door dit soort negatieve signalen besluiten asielzoekers helemaal niet om in eigen land te blijven. Ze hebben nu eenmaal goede redenen om te vluchten, en aangezien alle andere routes zijn dichtgetimmerd blijven ze met gevaar voor eigen leven de Middellandse Zee oversteken. Natiestaten willen soeverein reguleren welke mensen hun grenzen oversteken en welke niet, maar ze stuiten daarbij op de grenzen van hun kunnen. En dat gaat ten koste van mensenlevens.”
Als de staat tekortschiet, waar begint dan de verantwoordelijkheid van burgers? “Begrijp me goed,” zegt Ivkovic, “het is prachtig als burgers initiatieven ontplooien voor betere asielopvang. Maar we vangen momenteel al veel te veel politieke tekorten op met de participatiemaatschappij: als de zorg wordt wegbezuinigd, moeten kinderen maar gaan mantelzorgen voor hun ouders; als de asielopvang wordt wegbezuinigd, moeten barmhartige Samaritanen blijkbaar vluchtelingen gaan opvangen op een zolderkamertje. Zo vergeten we dat asielzoekers mensen zijn die aanspraak kunnen maken op rechten, en ontstaat het beeld dat je asielzoekers moet helpen omdat ze zielig zijn. Door goede bedoelingen van burgers worden ze afhankelijk gemaakt van liefdadigheid.”
Van der Heiden: “Natuurlijk, liefdadigheid mag nooit politieke verantwoordelijkheid vervangen, maar liefdadigheid kan ook betekenen: mensen op een beschaafde manier verwelkomen in hun nieuwe omgeving. Daarmee maak je nieuwkomers helemaal niet kwetsbaarder, maar juist sterker. Volgens mij hebben Nederlandse burgers nu vooral de verantwoordelijkheid om te laten zien dat ze zich diep schamen voor de manier waarop we als rijk land met asielzoekers omgaan. Ik las dat minderjarige azc-bewoners in Ter Apel buiten op een stoel moesten slapen. Dit asielbeleid kleeft aan alle Nederlanders, het wordt namens ons allemaal uitgevoerd. Maar in plaats van de misstanden onder ogen te zien, wenden we uit schaamte liever onze blik af.”
Ivkovic: “Van hulpverleners weet ik dat vluchtelingen vaak mentaal breken door de uitzichtloosheid van hun asielprocedure. Ze leven in een kafkaëske situatie van legale willekeur: er zijn wel regels, maar die gelden niet; er is een wet, maar die betekent niets meer.”
Van der Heiden: “Hannah Arendt beschreef de Duitse vernietigingskampen uit de Tweede Wereldoorlog als een intensivering van de vluchtelingenkampen uit het interbellum. Zet mensen als aparte categorie in een kamp, en je normaliseert dat je die mensen anders – slechter – mag behandelen. De Italiaanse filosoof Giorgio Agamben gaat nog een forse stap verder en noemt het kamp de onderliggende structuur van de moderne politiek. Daarmee bedoelt Agamben niet dat wij burgers allemaal in kampen leven. Hij zegt vooral: kijk om je heen, er was geen moment in de moderne geschiedenis dat er géén mensen in kampen zijn gestopt. Vanzelfsprekend zijn azc’s beschaafder dan vernietigingskampen, maar ze opereren met dezelfde onderliggende logica.”
Leidende tekst uit 1789
De Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger was in 1789 de leidende tekst van de Franse Revolutie. In dit document kreeg ieder mens bij geboorte onvervreemdbare rechten toegekend. Vele natiestaten – waaronder Nederland – namen de verklaring als leidraad voor hun grondwet.
Daar begon volgens Giorgio Agamben (1942, Rome) het probleem. Wanneer staten optreden als hoeders van mensenrechten, kunnen ze die rechten in de praktijk enkel als burgerrechten waarborgen. En dan worden die rechten dus exclusief toegekend aan mensen die binnen de grenzen van de natiestaat geboren zijn.
Maar hoe zit het dan met vluchtelingen? Zij kunnen zich niet volledig op het recht beroepen, omdat ze als het ware tussen twee natiestaten in zijn gevallen. Wél zijn ze onderworpen aan de wetten van de staat waar ze op dat moment verblijven.
Zo leven vluchtelingen op de drempel van de rechtsorde, beschrijft Agamben in zijn boek Homo sacer (1998): “Als de vluchtelingen (…) in de orde van de moderne natiestaat zo’n verontrustend element vormen, komt dit vooral doordat zij de directe band tussen mens en burger, tussen geboorte en nationaliteit verbreken en daarmee de oerfictie van de moderne soevereiniteit in een crisis brengen.”
Van veel kanten krijgen we de vraag of er vanuit de PKA/Protestantse Diaconie iets georganiseerd wordt voor de gestrande vluchtelingen in Ter Apel. De Diaconie heeft hierover overleg met o.a. de Regenbooggroep, het Leger des Heils en de Gemeente. De PKA heeft overleg met de Raad van Kerken Amsterdam. Zodra hier concrete dingen over te melden zijn, zullen we dit communiceren. Maar er is ook nu al veel mogelijk. Er zijn diverse mogelijkheden voor kerken en individueel om aan te haken bij Amsterdamse en landelijke initiatieven. Een aantal suggesties noemen we in deze mail.
AMSTERDAM
De Diaconie van de Protestantse Kerk verleent structureel hulp aan vluchtelingen, in nauwe samenwerking met andere partijen als de Regenbooggroep, het Leger des Heils, het Rode Kruis en de Gemeente Amsterdam. De noodhulp die in het Westelijk Havengebied voor een half jaar zal worden georganiseerd voor vluchtelingen die gestrand zijn in Ter Apel, verloopt via het Rijk. De Diaconie onderzoekt of daar wellicht aanvullende vormen van hulpverlening mogelijk zijn. Welke vormen van hulp aan initiatieven in Amsterdam en in het land zijn nu al mogelijk vanuit je kerkplek of individueel?
Kleinschalige, kortdurende opvang: Team Kerkbed
Team Kerkbed helpt met het aanbieden van noodbedden. Het doet daarbij een nadrukkelijk beroep op kerkgemeenschappen daaraan bij te dragen.
Het Team Kerkbed is continu op zoek naar plekken voor kleinschalige, tijdelijke opvang voor vluchtelingen. Het gaat om kortdurende opvang. In de tussentijd wordt dan gekeken naar een meer structurele opvang voor deze mensen. Dus heb je als kerk of individueel een kamer/kamers met basisvoorzieningen beschikbaar, inclusief een vorm van begeleiding, meld je dan bij: Elske Scholte, elskescholte@gmail.com / 06 5333 8586.
Structurele hulp: het Wereldhuis
Het Wereldhuis van de Protestantse Diaconie aan de Nieuwe Herengracht biedt ambulante hulp aan vluchtelingen. Je kunt op verschillende manieren helpen:
De Regenbooggroep biedt allerlei vormen van opvang voor daklozen en mensen die het moeilijk hebben, zij verzorgen ook de opvang van 1100 Oekraïners in de stad.
Ze zijn continu op zoek naar vrijwilligers en buddy’s en ze zijn ook blij met donaties. Ze haken regelmatig aan bij actuele situaties, zoals ook nu bij de opvang van vluchtelingen uit Ter Apel.
Hoe kun je landelijke kerkelijke initiatieven steunen?
Extra collecte voor / oproep tot doneren aan Inlia
INLIA staat voor: Internationaal Netwerk van Lokale Initiatieven met Asielzoekers. Het is een netwerkorganisatie van en voor Nederlandse geloofsgemeenschappen die asielzoekers en vluchtelingen in nood helpen. Inlia steunt de kerken in de noordelijke provincies met de opvang van de vluchtelingen uit Ter Apel.
Kerken kunnen een extra collecte organiseren voor Inlia, of oproepen om te doneren. Collectes en individuele donaties kunnen overgemaakt worden op rek. NL 47 INGB 0005 8728 15 t.a.v. St. Inlia, o.v.v. noodhulp Ter Apel.
Het is raadzaam om de omgeving te informeren over de opvang, waarmee we met elkaar een belangrijke bijdrage leveren aan een humane opvang en toegeleiding naar de procedure die deze mensen moeten doorlopen. Op aanvraag is een voorbeeldbrief van INLIA beschikbaar, waar u een naam en telefoonnummer van een contactpersoon aan kunt toevoegen. Op de 20 locaties waar kerken nu al opvang bieden worden uitsluitend positieve reacties en ondersteuning ontvangen. Indien in uw omgeving een wijkagent werkzaam is het raadzaam deze ook te informeren.
Melding aan autoriteiten:
Als er mensen in uw kerkgebouw overnachten is het van belang dit te melden aan de bevoegde autoriteiten. Dat kan het beste door de burgemeester in te lichten, die in iedere gemeente verantwoordelijk is voor openbare orde en veiligheid. Daarbij kunt u melden dat u dit doet in samenspraak met INLIA, in afstemming met de voorzitter van de Veiligheidsregio Groningen, het COA, en het ministerie van Justitie & Veiligheid. Via (het bureau van) de burgemeester worden dan ook de meldkamer van de politie en de brandweer ingelicht. Brandveiligheid:
De ruimtes waar gasten verblijven graag voorzien van brandmelders, als die er niet al hangen, bij voorkeur (draadloos) met elkaar verbonden. Denk ook aan één of meerdere brandblussers in beeld te hebben.
Communicatie en omgang met gasten:
Er zijn gasten die (gebrekkig) Nederlands of Engels spreken. Wanneer de communicatie lastig is, proberen we het met handen en voeten, of via de telefoon met Google Translate. Wees bewust dat deze mensen uit een hele onzekere situatie komen in Ter Apel, maar ook in het land van herkomst of hun reis hier naartoe hebben ze het niet makkelijk gehad. Stel hierover liever geen vragen, omdat dit kan leiden tot ongemakkelijke situaties. Als mensen zelf hierover willen vertellen is dit uiteraard wel akkoord.
Wees altijd bewust dat je niet weet wie je tegenover je hebt. We hoeven absoluut niet bang te zijn, maar we kennen de achtergrond van de mensen niet die we nu in de opvang hebben. Wees dus bewust van je eigen veiligheid en van degene met wie je samen werkt.
Als er gescheiden slaapruimtes voor mannen en vrouwen zijn, dan is het goed er rekening mee te houden dat in sommige culturen zij strikt gescheiden blijven. Ga dus, als het niet per se nodig is, niet als mannelijke vrijwilliger de slaapruimte van vrouwen in en omgekeerd.
Medische zorg:
Een medische check is onderdeel van het aanmeldproces in Ter Apel. Niet iedereen die nu door de kerken wordt opgevangen heeft die stap al doorlopen.
Als er medische zorg nodig is heeft het de voorkeur dat de opvangende kerk dat regelt met een plaatselijke huisarts (misschien is er een arts binnen uw geloofsgemeenschap?). ’s Avonds en in het weekend kan de dienstdoende huisartsenpost worden gebeld.
In acute noodsituaties : 112 bellen! Het medisch team van INLIA is bereikbaar voor advies – zie hieronder. Als er gasten met serieuze medische problemen zijn zullen we via het COA proberen deze alsnog in de rijksopvang terug opgenomen te krijgen; meld dat dan aan INLIA.
Het COA verstrekt zogenaamde loopbriefjes aan de asielzoekers in Ter Apel, voorafgaande aan de identificatieprocedure bij de AVIM (vreemdelingenpolitie). Graag ontvangen we een kopie van dat document, als uw gasten die in hun bezit hebben. Daarnaast gebruiken we zelf ook een registratieformulier voor de gasten, zie bijlage. Omdat de asielzoekers rechtstreeks door het COA naar de opgegeven adressen zijn gebracht weten wij ook niet wie het zijn. Wilt u daarom, als u gasten heeft, deze registratieformulieren gebruiken en een scan of kopie daarvan aan INLIA sturen?
Geheimhouding:
Het opvangen en begeleiden van asielzoekers valt onder de Algemene Verordening Gegevensbescherming. Daarom moeten we vertrouwelijk omgaan met de persoonsgegevens van betrokkenen. Dit betekent dat u in principe geen persoonsgegevens aan derden mag verstrekken zonder toestemming van betrokkene, tenzij dit noodzakelijk is voor acute noodhulp. Ook voor bijvoorbeeld het maken van foto’s heeft u toestemming nodig van betrokkene. In zijn algemeenheid is het van belang om de privacy van betrokkenen te respecteren.
Onaangekondigd bezoek / media:
Indien er onaangekondigd bezoek komt mag dat zonder toestemming niet zomaar naar binnen – altijd eerst om legitimatie vragen. Als een persfotograaf opnames van gasten wil maken, kan dat uiteraard alleen na voorafgaande toestemming. Gasten hebben (soms terecht) angst dat herkenbare beelden via (sociale) media terechtkomen in hun land van herkomst, waardoor hun familieleden daar problemen met de autoriteiten kunnen krijgen.
Kosten: Het COA heeft aan INLIA toegezegd dat zij de kosten zullen vergoeden in verband met deze crisisopvang. U ontvangt daarvoor een bijdrage van minimaal € 50 p.p.p.d. Aanvullend kunnen ‘bijzondere kosten’ in goed overleg mogelijk ook vergoed worden. Hierover volgt nog een toelichting.
Bereikbaarheid INLIA:
Het algemene telefoonnummer van INLIA is 050-3138181.
Het noodnummer (buiten kantooruren) voor de crisisopvang van mensen uit Ter Apel is: 0595-202030
INLIA = Internationaal Netwerk van Lokale Initiatieven met Asielzoekers. Het is een netwerkorganisatie van en voor Nederlandse geloofsgemeenschappen die asielzoekers en vluchtelingen in nood helpen. Directeur John van Tilborg adviseert al jarenlang een burgemeesters-netwerk inzake vluchtelingenopvang; hij neemt ook deel aan de landelijke Werkgroep Vluchtelingen van de Raad van Kerken.
Ongeveer 1500 vluchtelingen (vooral mannen) leven onder erbarmelijke omstandigheden in Calais. Ze zijn afhankelijk van de vele vrijwilligers die daar zorgen voor kleding, tenten, eten en medische hulp. Er is een groot tekort aan onder andere kleding.
Stichtingen Moving Stones en Human Aid Now organiseren samen een inzameling voor vluchtelingen in Calais. Heb je kleding over? Breng het uiterlijk 2 oktober bij ons langs (zie hieronder). Wij sorteren het en brengen het naar verschillende organisaties die in Calais actief zijn.
Wat hebben we nodig? Winterkleding voor mannen (vooral maten S & M)! Er is vooral tekort aan jassen, (jogging-)broeken, t-shirts, hoodies, truien, sneakers (39-46), handschoenen, mutsen, sjaals, dekens, slaapzakken en tenten.
Kleding die kapot is of vies, daar kunnen we niks mee. En met zomerkleding (behalve T-shirts), pakken, nette overhemden en nette schoenen ook niet.
We kunnen trouwens wél nog heel goed winterjassen voor kinderen (maten 86 tm 176) gebruiken voor ons project in Amsterdam. Elke week delen wij 1.200 voedsel- en hygiënepakketten uit aan ongedocumenteerde gezinnen die hun inkomen verloren tijdens covid en nog niet zelfvoorzienend zijn. Dat zijn voornamelijk alleenstaande moeders, zieke of oudere mensen of andere bijzonder kwetsbare personen.
Verder nemen we geen kinder- of vrouwenkleding in, daar is geen behoefte aan.
Heb je geen kleding over maar wil je wel helpen? Doneer geld! We kopen er sokken, ondergoed, tandenborstels en andere materialen mee. We kopen goedkoop in bij groothandels, dus jouw geld is effectiever dan jouw donatie voor deze materialen. Via www.humanaidnow.org/donate of https://tikkie.me/pay/HumanAidNow/ovgsNGp6pNWwD9FWuTMitF
Collectepunten in Amsterdam:
Voor alles: Curaçaostraat 88 h. Maak aub een afspraak op 06-1466 9821
Voor de kinderjassen, en dat alleen: Molenwijk 3 Amsterdam Noord. Maak aub een afspraak op 06-8720 6168
Voor grote hoeveelheden: Wij komen ze halen. Maak aub een afspraak met Dominique op 06-5470 8509.
Voor vragen en opmerkingen, bel of app Dominique op 06-5470 8509.
Heel hartelijk bedankt voor jullie hulp,
Bart en Dominique van Human Aid Now & Sanne van stichting Moving Stones
Oekraïners willen naar Amsterdam, maar dat past niet
Oekraïners willen naar Amsterdam, ze kennen het en denken er makkelijker te kunnen werken. Maar er is nauwelijks plek. Hoe moet dat de komende maanden?
door Tim van der Pal
Het geluid van een Amsterdamse tram klinkt hier haast als een telefoon onder een dekbed. Voor de Oekraïense vluchtelingen bij het registratiepunt op station Amsterdam Centraal is het niet meer dan een verstomd belletje. De grote drukke stad is dichtbij, maar lijkt ver weg. Binnen op de bank wachten Oekraïense moeders, kinderen en een enkele vader tot ze naar een opvanglocatie in Nederland worden gebracht. De meesten slapen, andere turen vermoeid naar hun telefoon.
Nog iedere dag stappen meer dan honderd Oekraïense vluchtelingen de trein uit op Amsterdam Centraal. Via geel-blauwe bordjes en vrijwilligers komen ze vervolgens terecht bij het registratiepunt van de gemeente en het Rode Kruis.
Dit is een groot centrum, ingericht in het station waar Oekraïners, hun kinderen en huisdieren Nederland voor het eerst echt zien. Op kleine tafeltjes liggen papieren bordjes met bananen en appels, de ijskasten zijn gevuld en er staan zakken met kattenvoer.
De afgelopen maanden kwam ongeveer een derde van alle Oekraïners via dit Humanitarian Service Point naar Nederland. Meer dan 16.000 vluchtelingen werden er opgevangen.
Het land in
Na een paar uur wachten gaan de Oekraïners vanaf hier per bus naar noodopvanglocaties in het land. Amsterdam heeft zo bezien voor de vluchtelingen een functie als logistieke hub. Velen willen er graag blijven. De stad is bekend, en vluchtelingen zien er meer economische mogelijkheden. Ook kennen ze vaker mensen die er al wonen. Amsterdam heeft al jaren een levendige Oekraïense gemeenschap waar men zich op den duur wellicht bij wil aansluiten.
Maar van de Oekraïners die zich op Amsterdam CS melden kan slechts een gedeelte in de hoofdstad blijven. De bestemming van de bussen die elders het land in rijden, wordt daarom niet altijd meer vermeld. “Om te voorkomen dat mensen ‘Heerenveen’ horen en misschien niet meer willen instappen, noemen we slechts de aankomsttijd”, zegt een locatiemanager van het Rode Kruis in Amsterdam daarover.
In de hoofdstad is in de noodopvang op zich nog wel ruimte voor Oekraïners. Momenteel zijn iets meer dan 1000 van de 1600 beschikbare bedden in hotels, boten en hostels bezet. Binnenkort komen er op verzoek van het ministerie meer plekken beschikbaar. Dan heeft Amsterdam ruimte voor 2460 Oekraïners. Er worden plekken vrijgehouden, omdat de Amsterdamse opvang anders binnen een paar dagen gevuld zou zijn.
Rustig op het registratiepunt
Omdat er slechts een paar keer per dag een trein met Oekraïners aankomt op Amsterdam CS, is het op het registratiepunt meestal rustig. In kantoortjes naast de opvangkamers voor vluchtelingen zitten mensen met jasjes van het Rode Kruis te werken, doodgewoon en routineus. De kalmte lijkt overgesprongen op de Oekraïners die op banken rustig wachten tot de volgende bus komt. Op een treinbord is te zien hoe laat de internationale treinen aankomen, maar ook daar lijkt niemand echt op te letten. Na de eerste maanden raakten de mensen die werken op het Humanitarian Service Point steeds maar aan de routines gewend.
Naast de opvanglocaties van de gemeente kunnen vluchtelingen ook terecht bij particulieren in Amsterdam, maar bij hen is volgens stichting OpenEmbassy geen plek meer. De stichting coördineert een netwerk van vrijwilligers die Oekraïners in Nederland helpen. De vele vluchtelingen die een plekje zoeken in de regio Amsterdam moeten ze steevast teleurstellen.
Kant-en-klare huisjes
Nu de eerste noodsituatie voorbij is, verwacht de gemeente Amsterdam dat vluchtelingen die nu elders zijn opgevangen naar de stad zullen trekken. Amsterdam is nu al druk bezig semipermanente woningen voor Oekraïners te vinden. Op verschillende plekken in de stad worden mogelijk kantoren omgebouwd en er komen waarschijnlijk kant-en-klare huisjes op parkeerplaatsen. De gemeente creëert ruimte voor een paar honderd vluchtelingen, voor een verblijf van één tot drie jaar. De plekken zijn bedoeld voor Oekraïners die nu al in de stad verblijven.
Meer dan 750 Oekraïense vluchtelingen werken inmiddels in de regio Groot-Amsterdam – dat is 13 procent van het aantal Oekraïense vluchtelingen dat nu in Nederland aan het werk is. Wanneer ze hun eigen geld verdienen, kunnen ze zelf de Nederlandse woningmarkt betreden. Bij stichting OpenEmbassy zien ze dat ook gebeuren. Volgens hen kunnen Oekraïners zelf huren betalen, maar stuiten ze momenteel op de nijpende woningnood.
Volgende fase
De Amsterdamse wethouder van sociale zaken Rutger Groot Wassink spreekt van een volgende fase in de opvang. Hij verwacht dat Oekraïners de komende tijd in Nederland gaan aarden en misschien wel jaren blijven. “Uit het verleden en de nasleep van de Joegoslavië-oorlog weten we dat ook Europese vluchtelingen in Nederland blijven. Het moet blijken hoe we daarmee omgaan.”
Volgens de wethouder moet er een betere balans komen tussen regio’s die noodopvang verzorgen en regio’s die bijvoorbeeld huisvesting regelen. “Amsterdam kan veel opvang regelen, maar woningen en ruimte zijn hier relatief duur”, zegt Groot Wassink. “Dat moet beter worden verdeeld, juist nu de fase van integratie begint.”
Op het Humanitarian Service Point denken de meeste Oekraïners daar waarschijnlijk nog niet aan. Rusten op de bank en wachten op de volgende bus, daar hebben ze het voor nu druk genoeg mee. Al zit er volgens het Rode Kruis ook geregeld iemand op een meegebrachte laptop te werken.
door David Hielkema en Tim Wagemakers [ Parool – 19 mei 2022 ]
Amsterdam en Den Haag staan lijnrecht tegenover elkaar over de opvang voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Het kabinet wil die voortaan alleen beschikbaar stellen aan diegenen die meewerken aan hun terugkeer. Wethouder Rutger Groot Wassink weigert dat.
De opvang van ongedocumenteerde asielzoekers staat in één klap onder druk. Verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink (Vluchtelingen) is al enkele maanden in gesprek met staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) om de opvang voort te zetten, maar zegt ‘geen enkele aanwijzing te zien’ er op korte termijn met Den Haag uit te komen.
Van der Burg wil dat ongedocumenteerde asielzoekers alleen in de speciale 24-uurs opvang mogen verblijven als ze meewerken aan terugkeer naar hun land van herkomst. Groot Wassink wil juist dat mensen in de opvang ook andere opties kunnen verkennen, zoals het doen van een nieuwe asielaanvraag in Nederland of in een ander land – zoals nu ook het geval is.
Volgens Groot Wassink zullen ongedocumenteerde asielzoekers met de nieuwe plannen van Van der Burg geen gebruik meer maken van een opvanglocatie. Hij vreest dat grote groepen ongedocumenteerden weer uitzichtloos door de stad zullen trekken. “Iedereen die iets van dit dossier weet, zal zeggen dat dit niet werkt. Ik ga absoluut niet aan de plannen van het kabinet meewerken. Het is totaal onverantwoord. Wat wil deze VVD-staatssecretaris dan? Dat er in Amsterdam weer meer gekraakt wordt?”
De Amsterdamse wethouder wordt onder meer gesteund door GroenLinkswethouders uit de gemeenten Eindhoven en Groningen, waar deze speciale opvang voor ongedocumenteerden ook is gerealiseerd.
Regeerakkoord Vóór de invoering van de speciale 24-uursopvang in 2018, ook wel de Landelijke Vreemdelingenvoorzieningen (LVV) genoemd, zwierven onder de naam We Are Here groepen door de stad. Met de pilot van de LVV’s in vijf gemeenten, die eind dit jaar afloopt, werd een belangrijke stap gezet om rust tussen kabinet en gemeenten rond dit dossier te creëren. In de LVV krijgen ongedocumenteerden anderhalf jaar de tijd om te werken aan hun toekomstperspectief.
Van der Burg zegt vast te houden aan het regeerakkoord dat in december werd gesloten, waarin staat dat de LVV ‘altijd gericht’ moet zijn op terugkeer. De staatssecretaris, die zich als oud-wethouder van Amsterdam (2010-2018) de situatie met We Are Here in de stad nog goed herinnert, hoopt eruit te komen met Groot Wassink, maar geeft geen garanties. “Het is niet op voorhand te garanderen dat dit succesvol afgerond gaat worden. Ik ga me daar wel voor inzetten.”
Als Amsterdam en Den Haag er niet uitkomen, heeft dat grote financiële gevolgen. Vorig jaar betaalde het rijk zo’n 4,9 miljoen euro mee aan de kosten van de opvang en in de afgelopen vier jaar zo’n 15 miljoen euro. Groot Wassink, die momenteel onderhandelt over een nieuw coalitieakkoord met PvdA en D66, beseft dat het mislukken van de gesprekken consequenties zal hebben. “Als we er niet uitkomen, levert dat een gat op dat we moeten zien te dichten. Met een opvang in sterk afgeslankte vorm bijvoorbeeld.”
Kritiek In totaal zijn de afgelopen 3,5 jaar bijna 700 ongedocumenteerden opgevangen in de 24-uursopvang. Van degenen die de opvang hebben verlaten, is voor 94 personen een ‘duurzame oplossing’ gevonden – hun asielaanvraag werd goedgekeurd, zij konden een nieuwe aanvraag doen of gingen terug naar hun land van herkomst. Een groot deel van de uitstromers, circa 40 procent, kwam ‘zonder enig perspectief’ weer op straat terecht.
Vanuit de Amsterdamse oppositie, met name VVD en JA21, klinkt veel kritiek op die cijfers. Volgens Groot Wassink zijn de cijfers niet ontmoedigend. “We hebben een groep ongedocumenteerde Amsterdammers perspectief weten te bieden en bestuurlijke rust gecreëerd. Dat dreigt Van der Burg nu kapot te maken.”
De stroeve gesprekken tussen Den Haag en Amsterdam komen op een slecht moment, mede omdat rijk en stad elkaar nog hard nodig zullen hebben rond bijvoorbeeld de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Het kabinet kijkt daarbij namelijk ook nadrukkelijk naar Amsterdam. Groot Wassink steunt het rijk hierin, maar hij zal daar ook steun voor terug verwachten.