Tot mei 2019 kende het Nederlandse asielbeleid de zgn. ‘discretionaire bevoegdheid’. Dat hield in dat een bewindspersoon (tegenwoordig de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid) in schrijnende asielgevallen op basis van maatwerk-informatie van lokale betrokkenen (huisartsen, de burgemeester,  plaatselijke hulporganisaties, kerken, enz.) een verblijfsvergunning kan verlenen tegen het oordeel van de IND in.

In 2019 werd dat element uit het asielbeleid gesloopt (er bleef een uiterst summiere bevoegdheid voor de directeur IND over, die sindsdien tot 4  corrigerende besluiten heeft geleid). Hulpverleners en experts zijn van oordeel dat de discretionaire bevoegdheid absoluut noodzakelijk is. We kennen in Nederland een uiterst strikt asiel- en migratiebeleid. Door toepassing van de discretionaire bevoegdheid kan de staatssecretaris beleid dat voor een individu inhumaan uitpakt, corrigeren.

Daarom zijn VluchtelingenWerk Nederland, ASKV/Steunpunt Vluchtelingen en Stichting LOS (Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt) een belangrijke lobby gestart en bepleiten ze dringend de discretionaire bevoegdheid van de bewindspersoon te herstellen. In het rapport Een humanitair vangnet in schrijnende situaties tonen de organisaties nut en noodzaak van de discretionaire bevoegdheid in het asiel- en migratiebeleid aan, op basis van verschillende – juridische en maatschappelijke – expertise. Klinkende namen steunen deze lobby, van Adriana van Dooijeweert (vrz. College voor de Rechten van de Mens en van Stichting Migratierecht Nederland), de Haarlemse burgemeester Jos Wienen,  hoogleraar rechtssociologie Ashley Terlouw, tot de in Amsterdamse kringen bekende Corinne de Klerk (advocaat vreemdelingenrecht). – Het rapport van 6 pagina’s vindt u hier.

Asielzoekers en overheid (en hulpverleners…) zijn gebaat bij vlotte procedures, een reële geloofwaardigheidsbeoordeling en asielbeleid dat recht doet aan de veiligheidssituatie in landen van herkomst. Hoe langer asielzoekers in Nederland verblijven zonder vergunning, hoe meer dat alles onder druk staat. Ten onrechte vreest de Nederlandse overheid ‘aanzuigende werking’ bij maatwerkbeleid. Een lang verblijf zonder vergunning heeft vooral te maken met (reële) angst voor terugkeer en langdurige procedures waarin mensen zijn verwikkeld. Ondertussen gaan kinderen hier naar school, er ontstaan sociale contacten en men raakt geworteld in de Nederlandse samenleving. Dit kan (in combinatie met ander factoren) tot schrijnende situaties leiden.

Er is te allen tijde een ‘humanitair vangnet’ nodig om, indien nodig en wenselijk, een schrijnende situatie op te lossen m.b.v. de expertise en betrokkenheid op lokaal niveau en dus m.b.v. van de discretionaire bevoegdheid. Het vreemdelingenbeleid ís immers niet ‘sluitend’. Dat is het nooit geweest en dat zal het ook nooit worden. De complexe problematiek van uitzonderlijke zaken is niet te vatten in het ingekaderde vreemdelingenbeleid. Het blijft mensenwerk en het moet menselijk blijven. Dus: zolang het niet lukt in Nederland over te stappen op werkelijk humaan en rechtvaardig asiel- en migratiebeleid in lijn met de internationale regelgeving op het gebied van mensenrechten,  verdient deze lobby zeker onze steun!

NB: De discretionaire bevoegdheid is per 1 mei 2019 afgeschaft, als uitruil tegen een eenmalige verruiming van het Kinderpardon (de ‘Kinderpardondeal’). We weten inmiddels wat deze beschamende koehandel heeft opgeleverd…

Tienduizenden ongedocumenteerden verblijven illegaal in Amsterdam en hebben geen burgerservicenummer, waardoor ze lastig aan zorg komen. De overheid zegt dat vaccineren ook voor deze groep straks moet kunnen, maar hoe vaccineer je mensen die onder de radar willen blijven?

Jasper Kuipers, directeur van Dokters van de Wereld en Gianni da Costa, die zich al jarenlang als vrijwilliger voor ongedocumenteerde gezinnen inzet, maken zich ernstig zorgen. Lees het artikel: https://www.at5.nl/artikelen/206684/hoe-vaccineert-amsterdam-tienduizenden-ongedocumenteerden

op 14/1 willen we spreken over de koers van de taakgroep, adhv het bijgevoegde paper.

Net als in 2018 publiceerde de gemeente Amsterdam onlangs een zgn. Vluchtelingenmonitor, over inburgering van statushouders.

De samenvatting van de monitor geeft  overzichtelijke informatie over diverse thema’s rond vluchtelingen, t/m begin september 2020. In korte stukjes (met telkens een grafiek ernaast) worden de thema’s puntsgewijs uitgewerkt.  Bijv.: onderwijs en inburgering; vergelijking tussen de 5 grote steden; opvallende ontwikkelingen. 

Zie:

[Trouw, 16 nov.] De nieuwe inburgeringswet die op 1 juli volgend jaar zou ingaan, wordt in ieder geval een half jaar uitgesteld. Gemeenten en vluchtelingenorganisaties maken zich zorgen over de grote groep inburgeraars die straks nog onder het oude stelsel valt. Nieuwkomers – in 2021 in ieder geval 27.000 statushouders, asielzoekers met een verblijfsvergunning – zullen daardoor moeten inburgeren in het oude stelsel. Wat betekent dat, en wat zou er voor deze groep mensen moeten gebeuren?  “Het huidige stelsel is echt een flop, daar is iedereen het over eens”, zegt Peter Heijkoop, wethouder van Dordrecht en de man die namens de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) met minister Wouter Koolmees van sociale zaken onderhandelt over de nieuwe wet. “Het uitstel is een enorme teleurstelling. We zijn erg bezorgd over nieuwe statushouders, die nu moeten instromen in een stelsel waarbij ze zich soms diep in de schulden moeten steken.”  Lees verder: https://www.trouw.nl/binnenland/het-huidige-inburgeringstelsel-is-een-flop-maar-het-nieuwe-wordt-weer-uitgesteld~bebe8128f/

[Parool, 20 nov.] De burgemeesters van vijf grote steden, waaronder Amsterdam, dringen er bij staatssecretaris Ankie Broekers-Knol op aan dat ze haast maakt met de opvang van vluchtelingen die in kampen op de Griekse eilanden zitten.  Amsterdam, Nijmegen, Arnhem, Groningen en Leiden willen binnen hun gemeentegrenzen zowel volwassenen als kinderen uit kampen als Moria opvangen. Ze willen voor het eind van het jaar concrete afspraken maken.  

Dat staat in een brief die ze vrijdag aan de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid hebben verzonden. Hun oproep is des te dringender, aldus de burgemeesters, nu er brand is geweest in Moria en de winter op komst is. “De omstandigheden zijn erbarmelijk.”

Volgens de briefschrijvers hebben vijf provincies en bijna de helft van alle Nederlandse gemeenten hun bereidwilligheid al getoond. Er zijn al diverse brieven over verzonden, ook naar het Europees parlement. De burgemeesters vragen Broekers-Knol om nu tot actie over te gaan, door vluchtelingen van de Griekse eilanden over te nemen.  

‘Ik schaam me om Europeaan te zijn’  

Afgelopen zondag protesteerden zo’n dertig mensen op het Museumplein tegen de situatie in de overvolle vluchtelingenkampen in Europa. Onder meer Tineke Strik, Europarlementariër van GroenLinks, sprak tijdens de demonstratie haar kritiek uit over het Europese vluchtelingenbeleid. “Ze zeiden na de brand in Moria: er komt geen nieuw Moria. Dat klopt. Het nieuwe kamp is alleen maar erger.”  

https://www.parool.nl/amsterdam/amsterdam-en-vier-andere-steden-dringen-aan-op-opvang-vluchtelingen-moria~bb1048cd/

Zie ook de oproep (23 dec.) om de lokale beweging voor mensenrechten te versterken: https://www.trouw.nl/opinie/steun-de-gemeenten-die-opkomen-voor-vluchtelingenkinderen-van-moria~bb1c58e1/

11 vluchtelingenorganisaties hebben de partijprogramma´s van de politieke partijen gefileerd met betrekking op hun standpunten over uitgeprocedeerde vluchtelingen, de zogenoemde ongedocumenteerden. Op de site www.kiesvoorongedocumenteerden.nl kunnen bezoekers de standpunten van de politieke partijen in één oogopslag bekijken en een actiemail versturen aan een partij naar keuze. De website van de landelijke Raad van Kerken biedt een toelichting door Anne van Schaik (ASKV) en Rian Ederveen (LOS):

Als enige van de vijf LVV-steden biedt Amsterdam opvang aan Dublin-claimanten: asielzoekers die al elders in Europa geregistreerd waren. Deze pilot wordt voortijdig beëindigd, o.m. omdat de omstandigheden in dat eerdere land van aankomst zo beroerd zijn (vooral Italië) dat niemand er naar toe terug wil. Zie: (2020Raadsbrief) en https://www.parool.nl/amsterdam/amsterdam-stopt-met-opvang-grote-groep-ongedocumenteerden~b301738d/

Brief dd. 21 december 2020
NB – namen van ondergetekenden zijn in deze mail vanwege privacy ingekort tot initialen. De groep beraadt zich op verdere publiciteit en strategie.

Beste regiegroep LVV Amsterdam en wethouder Vluchtelingen en Ongedocumenteerden,

wij zijn een groep Eritrese en Ethiopische vluchtelingen die al vele jaren vastzittende asielprocedures hebben in Nederland en we nemen op dit moment deel aan de LVV pilot in Amsterdam. We maken ons grote zorgen over onze toekomst en trekken daarom nu aan de bel. We hopen hierover met jullie in gesprek te kunnen gaan en concrete oplossingen/acties te bespreken zoals wellicht gezamenlijk een lobby te starten richting de landelijke overheid om het beleid te herzien.

We hadden de hoop dat het LVV programma iets zou veranderen voor ons, maar nu zien we dat dat niet het geval is. We hebben het gevoel dat we gepusht worden om terug te gaan naar Eritrea of Ethiopië omdat juridische en maatschappelijke hulpverleners binnen het programma geen effectieve mogelijkheden zien in onze zaken. Wij zijn ervan overtuigd dat dit niet ligt aan onze vluchtverhalen, maar aan de onmogelijke bewijslast die de IND ons oplegt. Amnesty heeft onlangs een onderzoeksrapport uitgebracht over dit onderwerp, dit geeft een goed beeld van de onmogelijke situatie waar wij ons in bevinden. Uit het rapport:

“Uit onderzoek blijkt dat verreweg de meeste asielzoekers door tal van omstandigheden niet of nauwelijks in staat zijn hun nationaliteit en identiteit met overtuigend bewijs te staven. Formeel houdt de Nederlandse overheid in haar beleid rekening met de bewijsnood waarin asielzoekers verkeren, maar dit onderzoek geeft alle reden om te twijfelen of dat wel voldoende gebeurt.

Een eenmaal ingenomen standpunt over de ongeloofwaardigheid van de nationaliteit of identiteit, lijkt vrijwel niet meer veranderd te kunnen worden. De gevolgen van een (onterecht) ongeloofwaardig geachte nationaliteit, en meestal ook identiteit, zijn voor de mensen die het betreft desastreus. Hun asielrelaas wordt niet verder inhoudelijk getoetst en na afwijzing van het asielverzoek blijken deze mensen veelal niet uitzetbaar. Er rest hun een uitzichtloos leven op straat waarbij ze – soms langdurig of herhaaldelijk – in vreemdelingendetentie terecht kunnen komen.

Om uitzetting toch mogelijk te maken, kunnen ze aan verschillende ambassades worden gepresenteerd, waaronder de ambassade van het gestelde land van herkomst. Ze kunnen dan worden uitgezet naar het land van herkomst zonder dat is getoetst of bescherming nodig is volgens het Vluchtelingenverdrag of het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).”
Zie voor een link naar het volledige rapport onderaan deze brief.

Wij herkennen onszelf in de bovenstaande beschrijving. We kunnen niet terug, we lopen daar gevaar en we kunnen ook niet vooruit. In de ondertekening onderaan de brief kunt u zien dat wij al lang tijd in Nederland zijn, variërend van 5 jaar tot 20 jaar. We hebben al ontzettend veel geprobeerd en velen hebben ons hierin al proberen te helpen. Bijvoorbeeld ten tijde van de Vluchtkerk in 2013 en de gemeentepilot Vluchthaven in 2014 deden we mee aan het onderzoek naar onze zaken door VluchtelingenWerk Amsterdam. Nu gaan dezelfde organisaties weer opnieuw door onze dossiers, maar omdat het overheidsbeleid niet veranderd is zal ook de uitkomst van een dossieronderzoek niet anders zijn.

De stappen die binnen de LVV geadviseerd worden zijn niet nieuw voor ons. Als we het gesprek aangaan met onze casemanagers herhalen we continu weer hetzelfde. We hebben binnen onze mogelijkheden en met zelfrespect en veiligheid in acht nemend al alles geprobeerd dat eerder reeds geadviseerd werd door onze advocaten. Dit in samenwerking met onze buddy’s en sociaal juridische medewerkers van hulporganisaties. Nu wordt ons opnieuw gevraagd deze zelfde stappen te ondernemen, maar we weten al dat het tevergeefs zal zijn. En dat doet pijn. Bijvoorbeeld een gang naar de Eritrese ambassade, deze ambassade is ons niet goed gezind en is niet bereid om medewerking te verlenen. Het is voor velen van ons bovendien vernederend en traumatiserend om de ambassade te bezoeken. We worden daar niet goed behandeld en dat ligt in het verlengde van waarom we gevlucht zijn. Als er al een keer een document wordt afgegeven door de ambassade, dan wordt deze niet serieus genomen door de IND. De IND blijft op het standpunt dat onze identiteit, herkomst of nationaliteit niet bewezen is. Het heeft dus geen zin.
Een ander voorbeeld is documenten zien te krijgen uit Eritrea. Dit gaat ten eerste gepaard met veel stress omdat de contacten die we daar nog hebben hun levens op het spel zetten om ons te helpen. Daarnaast is het nooit voldoende voor de IND als er iets komt: het wordt vals bevonden, het bewijst onze identiteit niet of er is geen vergelijkingsmateriaal.

Tot slot worden we ook gevraagd als Eritreeërs om onszelf te presenteren bij de Ethiopische ambassade. Dit doen helpt echter ook niet. Ten eerste geeft de ambassade meestal geen verklaring af. In het zeldzame geval dat de Ethiopische ambassade wel verklaart dat we niet Ethiopisch zijn, dan zegt de IND dat dit nog steeds geen begin van bewijs is dat we Eritrees zijn. Daarnaast zijn we bang dat een gang naar de Ethiopische ambassade een truc is. We horen verhalen dat er een deal is gemaakt tussen de Nederlandse overheid en Ethiopië. Stel dat de Ethiopische ambassade een laissez-passer afgeeft voor een Eritreeër, wat gebeurt er dan als we in Ethiopië aankomen? We zijn daar dan net zo ongedocumenteerd als hier en zullen te maken krijgen met discriminatie en uitsluiting.

We hadden gehoopt en er werd ons vooraf op het hart gedrukt dat er in deze pilot de mogelijkheid zou zijn om met een nieuwe blik naar onze zaken te kijken. Maar we zien dat er met dezelfde blik gekeken wordt. Een doorbraak is daardoor onmogelijk en we vrezen dat we binnenkort zonder enig perspectief weer op straat komen te staan. De zoveelste teleurstelling, onze veerkracht is op en we weten niet of we dit nog aankunnen. We hebben allemaal continu stress over wanneer we weer op straat staan en hoe het dan verder moet. De eerste mensen van onze groep zijn al verzocht de opvang en het programma te verlaten. Er is geen enkel vervolgtraject en er wordt gezegd dat we het misschien wel in Duitsland kunnen proberen of dat we op zoek moeten gaan naar een kamer om te huren. Deze suggesties zijn niet realistisch en het is bizar dat het geadviseerd wordt vanuit de woonbegeleiding.

Het programma vraagt ons hetzelfde te doen wat we al zo vaak hebben geprobeerd. En op het moment dat de conclusie komt dat het niet gaat lukken, de conclusie die wij al lang kennen, dan is het programma alweer geëindigd. Het idee dat we weer op straat komen te staan geeft stress. Eerdere supportnetwerken zoals Wij Zijn Hier bestaan niet meer, we hebben geen idee waar we heen moeten. De winter en corona maken het nog stressvoller en het maakt onconventionele oplossingen, zoals tijdelijke logeeradressen, nog minder makkelijk.

We vinden dit alles mensonterend. Vrouwen en mannen op straat zetten is mensonterend. We zijn mensen, we hebben het recht op een veilig dak boven ons hoofd. We worden ouder en we zien onze levensjaren voorbij gaan zonder dat we iets kunnen opbouwen. We droomden van een gezin en een carrière, maar we zien niet meer hoe we die dromen levend kunnen houden. We leven van dag tot dag, we lijden, we kunnen niet aan een toekomst denken. Het trauma zit zo diep dat, zelfs als we nu een verblijfsvergunning krijgen, we nog lange tijd zullen blijven kampen met de gevolgen die dit leven met zich meebrengt. Het zal moeilijk worden om weer te kunnen vertrouwen en plannen te kunnen maken. Er is een enorme impact op onze psyche en onze lichamen.

We wonen hier al heel lang en we hebben veel meegemaakt. We willen eindelijk geaccepteerd worden. We hebben in kraakpanden gewoond, in de nachtopvang; waarbij we overdag op straat zwierven, bij vrienden, op straat. We zijn bang hier weer in terecht te komen.

Wij hopen dat we over dit alles met elkaar in gesprek kunnen om samen te bespreken hoe we deze impasse kunnen doorbreken en toekomstmogelijkheden kunnen creëren. Op z’n minst hopen we gezamenlijk een lobby te starten richting de landelijke overheid om het beleid te herzien zodat wij een kans krijgen om onze levens te kunnen herpakken.

We worden graag uitgenodigd voor een gesprek hierover.

Met vriendelijke groet,

Mevr. G., uit Eritrea, 9 jaar in Nederland
Mevr. B., uit Ethiopië, 20 jaar in Nederland
Mevr. M., uit Eritrea, 9 jaar in Nederland
Mevr. F., uit Eritrea, 10 jaar in Nederland
Mevr. B., uit Eritrea, 10 jaar in Nederland
Mevr. A., uit Eritrea, 6 jaar in Nederland
Mevr. W., uit Ethiopië, 5 jaar in Nederland
Mevr. B., uit Eritrea, 7 jaar in Nederland
Mevr. A., uit Eritrea, 9 jaar in Nederland
Mevr. H., uit Eritrea, 7 jaar in Nederland
Mevr. T., uit Eritrea, 9 jaar in Nederland
Mevr. H., uit Eritrea, 7,5 jaar in Nederland
Mevr. T., uit Eritrea, 8 jaar in Nederland
Mevr. B., uit Eritrea, 7 jaar in Nederland
Dhr. T., uit Eritrea, 9 jaar in Nederland
Dhr. A., uit Eritrea, langer dan 8 jaar in Nederland
Dhr. H., uit Ethiopië, 11 jaar in Nederland
Dhr. T., uit Eritrea, 10 jaar in Nederland
Dhr. K., uit Ethiopië, 9,5 jaar in Nederland
Dhr. B., uit Ethiopië, 9,5 jaar in Nederland

Leestip:
https://www.amnesty.nl/content/uploads/2020/11/AMN_20_38_Rapport-Bewijsnood_digitaal-FINAL-17-november.pdf?x35427

DB-leden van de Taakgroep nemen deel aan het Gelagkamer Overleg (onder voorzitterschap van Gerhard Scholte; genoemd naar de plaats van samenkomst in gewone tijden: de Gelagkamer bij de Protestantse Diaconie) en de klankbordgroep bij de Regiegroep Ongedocumenteerden (die de LVV coördineert). Recent zijn verschillende brieven verstuurd aan de lokale (en landelijke) politiek en is intensief overleg geweest met de GGD over de zorg voor ongedocumenteerden.

= De Taakgroep vroeg, in een brief met enkele Amsterdamse hulporganisaties, wethouder Groot Wassink aandacht te hebben voor de situatie van Eritreeërs (en Ethiopiërs) in de Amsterdamse LVV. Al snel wordt het label ‘geen perspectief’ op deze groep geplakt, maar het is voor hen onmogelijk om de bewijslast te dragen die IND van hen vraagt. [link2x]

= Het Gelagkameroverleg drong aan op adequate noodopvang voor alle dak&thuislozen, ook ná 19 november (toen de noodopvang zou stoppen). [link] – De gemeente heeft inderdaad de noodopvang voortgezet, op diverse locaties. Zie https://www.amsterdam.nl/nieuws/nieuwsoverzicht/noodopvang-daklozen/

= De landelijke raad van kerken heeft staatssecretaris en minister gevraagd om de zorgplicht ook voor vluchtelingen zonder papieren in acht te nemen https://www.raadvankerken.nl/nieuws/2020/10/vervolg-opvang-ongedocumenteerden/