Beste lezer,

In deze Nieuwsbrief berichten over de drie activiteiten die we als Raad van Kerken Amsterdam in 2022 nog organiseren: het Korenfestival, De Allerzielenherdenking van omgekomen vluchtelingen en de Nicolaasvesper. 

Het Bericht van een lidkerk komt dit keer uit de Nicolaasbasiliek. 

Twee actuele thema’s komen in deze Nieuwsbrief aan bod. Allereerst aandacht voor de crisis in de vluchtelingenopvang (besproken in de RvKA-vergadering in september) en de uitnodiging van de landelijke Raad van Kerken om op 5 november naar Amersfoort te komen om met elkaar te onderzoeken welke actie we als kerken kunnen ondernemen. Tweede actueel punt: de energiecrisis en de oproep van het Leger des Heils om ‘een deken van warme kamers’ over de stad uit te spreiden. 

Met een citaat uit de Slotverklaring kijken we even terug op de 11^e Assemblee van de Wereldraad van Kerken.

Tenslotte:  n.a.v. de oorlog in Oekraïne worden nog steeds bijzondere evenementen georganiseerd. In deze Nieuwsbrief attenderen we u op een prachtig concert op 14 oktober (Russische en Oekraïense top-musici in de Waalse Kerk), en op de Dom Hélder Câmaralezing 2022 (3 november) met de Oekraïense theoloog Fyodor Raychynets, in gesprek met een (van oorsprong Tsjechische) krijgsmachtpredikant en een bijbelwetenschapper van de PThU.

Anna Verbeek

Voorzitter Raad van Kerken Amsterdam

RvKA KORENFESTIVAL 2022

Bericht uit ….  de Nicolaasbasiliek

Beste betrokkenen bij de Raad van Kerken Amsterdam, 

Namens de Rooms-katholieke kerk mag ik jullie begroeten en kort iets vertellen over wat er speelt in de ‘Roomsche gelederen’. Net als voor de meeste kerken is bij ons een nieuw werkseizoen aangebroken. We hebben dit binnen de Nicolaasbasiliek, waar ik werkzaam ben, geopend met een ‘nieuwjaarsreceptie’ op 18 september.

In oktober starten in vele Rooms-katholieke kerken weer allerhande cursussen. Vanuit de Nicolaasbasiliek is dat de jaarlijkse ‘Geloofscursus voor beginners’. In deze cursus bespreken we de apostolische geloofsbelijdenis in ongeveer twintig avonden. De cursus loopt al vele jaren en ieder jaar hebben we tussen de 12 en de 20 deelnemers, jongeren, ouderen, al gedoopten of mensen zonder enige kerkelijke achtergrond. Mijn college pastoor Eric Fennis en ik vinden steeds weer bijzonder om voor zo’n groep te mogen staan en zijn verwonderd om de interesse van de deelnemers. Elk jaar besluit een deel van die deelnemers om toe treden tot de kerk. Dat betekent veel voor onze gemeenschap die steeds meer een mengeling van ‘oudgedienden’ en nieuwkomers wordt. Het vitaliseert, en vergroot de diversiteit binnen onze gelederen. Ook de Krijtberg biedt jaarlijks een geloofscursus aan. 

Verder werken we de komende maanden toe naar de afronding van het Nicolaasjaar, dat op 6 december 2021 begon. Er waren bij de openingsviering vertegenwoordigers van verschillende andere kerken aanwezig, een mooi teken van oecumenische verbondenheid. Op zondag 4 december is de slotviering van het Nicolaasjaar in de basiliek, en ‘s avonds een oecumenische Nicolaasvesper (in de voormalige schuilkerk Ons ’Lieve Heer op Solder), georganiseerd door de Raad van Kerken. Ook plannen we een symposium in de OBA over ‘Barmhartigheid en integriteit’ op 6 december. Schrijfster Désanne van Brederode zal dan een inleiding geven.

Voor dit nieuwe werkjaar wens ik alle bij de Raad aangesloten kerken en gemeenschappen veel inspiratie. Hopelijk kunnen we de onderlinge verbondenheid ook dit werkjaar weer goed vieren, waar en wanneer dan ook!

Een hartelijke groet vanuit de Nicolaasbasiliek,

Rob Polet (diaken)

Een deken van warme kamers over Amsterdam?!

Omdat veel mensen pas in het nieuwe jaar iets van het door het kabinet aangekondigde steunpakket gaan merken, wordt gevreesd dat een grote groep de komende wintermaanden in de knel komt. Door de hoge prijzen en inflatie neemt het aantal mensen dat in een penibele financiële situatie verkeert toe. Het Leger des Heils verwacht dat veel mensen deze winter letterlijk in de kou zitten en zet zijn ruim 100 buurthuiskamers vanaf eind oktober in als warme plek. Het Leger des Heils vraagt andere organisaties, bedrijfsleven, scholen, sportverenigingen en kerken hetzelfde te doen om te komen tot een deken van warme kamers over Nederland. 

In navolging van de oproep van het Leger des Heils moedigt de PKA haar wijkgemeenten aan om vanaf 1 november (tot en met tenminste 31 januari) kerkgebouwen te openen om mensen een warme plek te bieden. Denk aan een wijkzaal met koffie, thee, een kop soep, boeken en tijdschriften en misschien een aantal werkplekken (en natuurlijk met de kachel aan!). Een warme kamer waarin mensen misschien wel voor het eerst in het kerkgebouw komen en waar nieuwe contacten ontstaan tussen mensen uit de buurt onderling en de wijkgemeente. De PKA stelt zich ten doel in elk stadsdeel elke dag zo’n warme kamer voor de buurt open te hebben. Dit kunnen verschillende locaties zijn. Alle kleine beetjes helpen, of je nu 1, 2 of 3 dagen per week de deuren opent.

Misschien zijn er meer kerken die een soortgelijke actie willen doen! Voor meer informatie: mail raadvankerkenamsterdam@gmail.com 

Crisis in de Vluchtelingenopvang

In de septembervergadering hebben we, als afgevaardigden van de verschillende lidkerken, onze gevoelens van afschuw en onmacht over de crisis in de vluchtelingenopvang met elkaar gedeeld. Wat kunnen we als kerken op dit moment, in Amsterdam, doen aan een situatie die de overheid de afgelopen jaren willens en wetens heeft laten verslechteren? We zijn dankbaar dat kerken in het noorden vluchtelingen opvangen die in Ter Apel buiten moeten slapen. In Amsterdam zijn verschillende kerken betrokken bij de begeleiding van ongedocumenteerde vluchtelingen; landelijk zijn kerkgenootschappen ook actief bij opvang, bv. met uitdelen van eten en kleren – van Groningen tot Calais. Ook bieden Amsterdamse kerken regelmatig voor korte tijd een woonplek voor asielzoekers.

In de vergadering werd ervoor gepleit om, in de traditie van de Quakers, als kerken van ons te laten horen en richting overheid en publieke opinie steeds de stem te verheffen tegen dit onrecht. Laten we blijven benadrukken dat het een Europees grondrecht is dat vluchtelingen worden gehoord en in de samenleving een plek krijgen, en dat migratie bij deze wereld hoort – migranten zullen blijven komen en dat is logisch en vanzelfsprekend. De kerk (wij allemaal, overal) als tegenstem tegen de stemmingmakerij rond vluchtelingen, tegen het neo-liberale denken van de Nederlandse overheid. 

In dat perspectief is de inspiratiedag die de werkgroep vluchtelingen van de landelijke Raad van Kerken organiseert, absoluut een aanrader.

Meer informatie vindt u in de oktober Nieuwsbrief van de Raad van Kerken in Nederland. Daar ook informatie over het project ‘Thuisgevers’: een initiatief van de Protestantse Kerken in Nederland om, samen met kerken en maatschappelijke organisaties door heel Nederland, honderden statushouders een woonplek te bieden – voor een afzienbare periode, zodat de overheid huisvesting kan organiseren voor vluchtelingen die daar gewoon recht op hebben. Staatssecretaris Eric van der Burg zegde zijn financiële steun toe voor dit ‘oplossingsgerichte initiatief’, m.a.w.: er is rijksfinanciering voor de huisvestingskosten in de eerste periode. Lees verder: https://www.raadvankerken.nl/publicaties/nieuwsbrief/ 

De september-Nieuwsbrief van de Taakgroep Vluchtelingen van de Raad van Kerken Amsterdam besteedde vanzelfsprekend ook veel aandacht aan de opvangcrisis. De nieuwsbrief opent met een treffend citaat van Derk Stegeman, directeur van STEK (stedelijke diaconie van protestants Den Haag): 

‘De meeste vluchtelingen in Ter Apel hebben de gruwelijkheden overleefd. Ze hebben onze zorg nodig en onze menselijkheid. Kerken moeten nu niet het kabinet helpen met ‘oplossingen’. Kerken moeten allereerst en vooral de mensen zelf opzoeken, die daar buiten bij het aanmeldcentrum zijn. Het zijn onze broeders en zusters. Zij zijn geen probleem, zij hebben een probleem. Ook de kerk is een gemeenschap zonder grenzen. En dat betekent kiezen voor de mensen buiten de poort. Het begint met protest en aanklacht, met schaamte over onze opvang. – Als kerken kunnen we wel druk zetten op lokale overheden. Bij kleinschalige opvang kunnen we mensen een netwerk bieden, aandacht geven en steun. Dat kunnen we samen met andere godsdiensten, samen met alle mensen van goede wil. Die zijn ook te vinden op een stadhuis.’

11^e assemblee Wereldraad van Kerken

betrokkenheidop maatschappelijke actie. Treffend samengevat in: ‘Compassion is the key to justice’.

Uit de slotverklaring:

Door samen het woord van God te horen, herkennen wij onze gemeenschappelijke roeping;
door samen te luisteren en te praten worden we hechtere buren;
door samen te klagen, stellen wij ons open voor elkaars pijn en lijden;
door samen te werken, komen we tot gezamenlijke actie; 
door samen te vieren, genieten wij van elkaars vreugde en hoop;
door samen te bidden, ontdekken wij de rijkdom van onze tradities en de pijn van onze verdeeldheid. 

Lees verder: https://www.raadvankerken.nl/nieuws/2022/09/slotverklaring_11e_assemblee/ 

14 oktober, 20.00 uur, Waalse Kerk: benefiet concert voor Oekraïne. 

De Bijbel in oorlog – Dom Hélder Câmaralezing 2022

3 november 2022 om 19:30 uur bij de PThU (De Boelelaan 1105, Amsterdam) of online. 

Oekraïense kerken zoeken hun weg door de crisis van de Russische invasie van hun land in gesprek met de Bijbel. Welke stemmen uit de Schrift inspireren daarbij tot hoop en volharding, welke teksten geven woorden aan woede en verdriet? De Dom Hélder Câmaralezing 2022 verkent dit thema met een lezing van de Oekraïense theoloog Fyodor Raychynets en verbindt het met de Nederlandse maatschappelijke en kerkelijke context. Krijgsmachtspredikant Hanna Nováková en de bijbelwetenschapper Klaas Spronk geven reacties.

De avond zal tweetalig vormgegeven worden (Engels/Nederlands).

Voor meer informatie en aanmelding, zie: https://www.pthu.nl/actueel/agenda/2022/11/dom-helder-camaralezing-2022-de-bijbel-in-de-oorlog/

ALLERZIELENHERDENKING OMGEKOMEN VLUCHTELINGEN AAN DE EUROPESE GRENZEN 

Op zondag 6 november vindt om 15.00 uur in de Mozes en Aäronkerk (Waterlooplein 207 Amsterdam) de jaarlijkse oecumenische herdenking plaats van de vluchtelingen die het afgelopen jaar omkwamen aan de Europese grenzen. 

Voorafgaand aan de herdenking vindt in het Huis van Sant’ Egidio, Waterlooplein 205, om 13.30 u. een informatiebijeenkomst plaats over het migratiebeleid van de EU en de gevolgen daarvan. Spreker is Minella van Bergwijk, directeur van ontwikkelingsorganisatie Tearfund.

De herdenking wordt georganiseerd door de Raad van Kerken Amsterdam, het Jeannette Noëlhuis, de Protestantse Diaconie en de Gemeenschap van Sant’ Egidio.

4 december: Nicolaasvesper van de  Raad van Kerken Amsterdam 

Nadat vorig jaar corona roet in het eten gooide, hopen we dat we toch dit jaar onze Nicolaasvesper kunnen organiseren in de voormalige schuilkerk Ons’ Lieve Heer op Solder, aan de Oudezijds Voorburgwal 38. De tweede Nicolaaskerk van Amsterdam! Oorspronkelijk was de Oude kerk gewijd aan St. Nicolaas, de heilige van de stad Amsterdam. Met de Reformatie werd de Oude Kerk echter bestemd voor de protestantse eredienst waarin geen plaats was voor de stadsheilige. In de 17^e eeuw werd vervolgens de RK schuilkerk aan de OZ Voorburgwal gebouwd – en gewijd aan de Heilige Nicolaas. 

Inmiddels kennen we natuurlijk ook de RK St. Nicolaas basiliek en de OK-parochie van de Heilige Nicolaas van Myra.  De afgelopen jaren vond in alle drie hiervoor genoemde kerken al eens een Nicolaasvesper van de RvKA plaats – we zijn blij dat het museum Ons’ Lieve Heer op Solder bereid is ons dit jaar te ontvangen en zo het kwartet Nicolaaskerken vol te maken.

Meer informatie volgt in de loop van november!

Activiteitenkalender RvKA

15 oktober : RvKA korenfestival, 13.30 uur in de Waalse Kerk, Walenpleintje 159, Amsterdam

6 november : oecumenische herdenking van omgekomen vluchtelingen aan de grenzen van 

  Europa, 15.00 uur Mozes en Aaronkerk; voorprogramma 13.30 uur in het 

  Huis van Sant’Egidio, Waterlooplein 205, Amsterdam

4 december : Nicolaasvesper in museum Ons’ Lieve Heer op Solder, Oudezijds Achterburgwal    

                              38-40, Amsterdam

van: AD – 26 augustus 2022

Tientallen asielzoekers en statushouders kunnen op korte termijn onderdak krijgen bij kerkelijke gemeenten in heel Nederland, in de hoop de situatie in Ter Apel enigszins te verlichten. De Protestantse Kerk in Nederland en de gemeente Kampen hebben daar een plan voor, nadat ze zich eerder al samen succesvol inzetten voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne.

De kerken en Kampen lukte het eerder dit jaar om in korte tijd huisvesting te bieden aan een grote groep mensen uit Oekraïne. Op basis daarvan hebben de gemeente Kampen en de Protestantse Kerk in Nederland een voorstel neergelegd bij het ministerie om een ‘forse pilot’ op te zetten om dit model op meer plaatsen in het land te laten werken, maar dan voor statushouders of asielzoekers. ,,We kunnen in principe gewoon van start, maar iemand moet het financieren”, legt een woordvoerder van Kerk in Actie uit.

Volgens de twee partijen laat de ‘Kamper Aanpak Ontheemden’ zien dat vluchtelingen snel – en met draagvlak – onderdeel worden van de samenleving als dat kleinschalig gebeurt. ,,Je biedt mensen een menswaardig bestaan als je hen bij naam kent en hen opneemt in de gemeenschap. Wij voelen ons door God geroepen om vreemdelingen te verwelkomen, hen te helpen en voor hen te zorgen. Dus hier is voor ons een nieuwe kans om deze roeping uit te leven, om op te komen voor gerechtigheid en op te komen voor de meest kwetsbaren”, zegt Jurjen de Groot, directeur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland.

Mensonwaardige situatie

Hij zegt ‘al weken met ontzetting te kijken’ naar de beelden uit Ter Apel, waar honderden asielzoekers per dag buiten slapen. Voor hen zijn er een handjevol wc’s en geen douches, waardoor de hygiënische situatie dramatisch is. Artsen zonder Grenzen staat sinds gisterochtend met een groep medici bij het aanmeldcentrum. ,,Het is meer dan mensonwaardig wat we zien. Onze telefoon gaat voortdurend: kerken in heel Nederland bieden hulp en opvangplekken aan”, aldus De Groot.

Volgens burgemeester Sander de Rouwe van de gemeente Kampen spelen kerken nu nog een ‘ondergeschikte rol’. ,,Terwijl ze bovengemiddeld betrokken zijn en een actievere rol kunnen vervullen bij de lokale extra opvang van bijvoorbeeld statushouders. Als lokale overheden en kerken de handen ineenslaan kunnen we net als bij de Oekraïense vluchtelingen de maatschappelijke druk verminderen en het draagvlak vergroten.”

Er hebben al verschillende gemeenten belangstelling getoond. Kampen wil zelf de pilotgemeente blijven van het project om te kijken of de aanpak efficiënt blijft verlopen. In die gemeente worden nu alleen Oekraïense vluchtelingen opgevangen, maar dat kan snel worden uitgebreid naar asielzoekers uit andere landen.

Bisschop

Bisschop Ron van den Hout van het bisdom Groningen-Leeuwarden noemt de situatie in Ter Apel ‘beschamend en vernederend’. Dat stelt hij in een gezamenlijke verklaring van de Nederlandse bisschoppen. De Rooms-Katholieke Kerk in Nederland (RKK) roept op tot ‘waardige hulp’ aan deze asielzoekers, die minimaal een schoon bed, bad en brood zouden moeten hebben.

Van den Hout was onlangs met de werkgroep Vluchtelingen van de Raad van Kerken in Griekenland, waar ook een opvangcrisis is. Zoiets als nu in Ter Apel heeft hij zelfs daar niet gezien, aldus de RKK. ,,Het kan niet zo zijn dat dergelijke situaties van te veel mensen, te weinig bedden, sanitair en voedsel nu ook hier in Nederland ontstaan”, aldus Van den Hout.

De bisschoppen vinden dat kerkgangers ook een taak hebben in de opvang van de asielzoekers. Gelovigen zouden een luisterend oor moeten bieden en daadwerkelijke bereidheid moeten tonen om te helpen. ,,Een land zo rijk als Nederland zou in staat moeten zijn om echte vluchtelingen op te nemen en dat goed te organiseren”, aldus bisschop Gerard de Korte van het bisdom Den Bosch

– – –

https://www.ad.nl/binnenland/kerken-willen-bijspringen-in-opvangcrisis-onderdak-voor-tientallen-asielzoekers-en-statushouders~ae274a10/?cb=695b08c5f2d96aabbd728c9894b1f7cf&auth_rd=1

van: Trouw  –  2 september 2022

In het Filosofisch elftal legt Trouw een actuele vraag voor aan twee filosofen uit een poule van elf. Vandaag: het kabinet wil de opvangcrisis bezweren met het opschorten van gezinshereniging. Juridisch is dat wankel, is het meer dan symboolpolitiek?  

door Maurice van Turnhout  

De Syrische vluchteling Omar Ahmed, bewoner van het azc in Ter Apel, beschreef maandag in deze krant wat hij boven alles miste: “De geur van mijn dochters, het gevoel echt samen te zijn. Dat komt snel weer.”  

Niet als het aan het kabinet Rutte-IV ligt. Het opvangakkoord van de coalitie bevat onder andere een vijftien maanden durende stop op gezinshereniging voor statushouders. Juridisch blijft die maatregel niet overeind, waarschuwen mensenrechtenorganisaties, want die is strijdig met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, de Europese Gezinsherenigingsrichtlijn en het Kinderrechtenverdrag.  

Dat lijkt op symboolpolitiek. Maar waar staat deze politiek dan symbool voor, en wat is in deze kwestie de verantwoordelijkheid van burgers?  

“De coalitiepartners beweren dingen die aantoonbaar niet kloppen”, stelt politiek filosoof Ivana Ivkovic. “Zo zegt het kabinet dat een volledige asielstop onmogelijk is, omdat zoiets tegen Europese regels indruist. Schaamteloos, want een tijdelijke stop op gezinshereniging is natuurlijk evengoed tegen de regels. Premier Rutte geeft toe dat er fouten zijn gemaakt in het asielbeleid, maar hij neemt daar geen enkele verantwoordelijkheid voor en verbindt er geen politieke consequenties aan. Het lijkt alsof het beleid louter symbolisch is geworden, alsof dat nergens meer aan wordt getoetst en losgezongen is van de werkelijkheid.” 

Ivkovic vervolgt: “Het is helemaal surrealistisch dat het akkoord nu als bezwering van de opvangcrisis wordt gepresenteerd. Er wordt nog steeds niet gesproken over structurele uitbreiding van opvangcapaciteit voor asielzoekers, óók niet door linkse partijen. Het gaat alleen maar over extra bedden als noodoplossing. De huidige opvangcrisis is geen ongelukkige uitzondering, en geen gevolg van fouten, maar de uitkomst van jaren structureel bezuinigingsbeleid. Dat beleid was een knieval van de middenpartijen naar de rechtse kiezer, die het liefste een totale migratiestop zou zien.”  

“De vraag is inderdaad waarom die middenpartijen niet de verantwoordelijkheid nemen die bij hun kiezersmandaat past,” reageert Gert-Jan van der Heiden, hoogleraar metafysica aan de Radboud Universiteit. “Als zij óók die rechtse stem gaan vertolken, geloven ze dan nog wel in hun eigen verhaal? Coalitiepartners D66 en ChristenUnie zouden vanuit hun oorspronkelijke politieke overtuiging waarschijnlijk anders met vluchtelingen willen omgaan, maar ze bijten niet door.”  

Volgens Van der Heiden is het opschorten van het recht op gezinshereniging symptomatisch voor een dieper liggend probleem. “In feite is het de zoveelste manier waarop we vluchtelingen een basaal recht ontzeggen. Waarom behandelen we mensen die hiernaartoe zijn gevlucht als een aparte categorie mensen? Waarom zetten we ze in kampen, en vinden we het normaal dat ze afgesneden worden van de samenleving waarin ze bescherming zoeken?”  

Van der Heiden verwijst naar een terugkerend motief in het Oude Testament: wees goed voor de vreemdeling in je midden, want zelf stam je ook van vreemdelingen af. “Als je maar diep genoeg graaft in de geschiedenis stuit je altijd op migratiebewegingen van je voorouders. Wat onderscheidt ons dan van die ándere vreemdelingen dat we denken over hun lot te kunnen beslissen, dat wij als burgers van een natiestaat mogen selecteren welke burgers we naast ons dulden en welke niet? Als je geboren wordt bepaal je toch ook niet binnen welk gezin dat is, of naast welke buren je opgroeit?”  

Ivkovic: “Het opvangakkoord is een voorbeeld van ontmoedigingsbeleid dat al zo’n twintig jaar wordt gevoerd. Denk ook aan minister Rita Verdonk, die in 2006 een vluchtelingenkamp in Kenia bezocht met de boodschap ‘home is home’. Los van het idee dat zo’n ontmoedigingsbeleid moreel verwerpelijk is, blijkt het ook nog eens ineffectief te zijn. Door dit soort negatieve signalen besluiten asielzoekers helemaal niet om in eigen land te blijven. Ze hebben nu eenmaal goede redenen om te vluchten, en aangezien alle andere routes zijn dichtgetimmerd blijven ze met gevaar voor eigen leven de Middellandse Zee oversteken. Natiestaten willen soeverein reguleren welke mensen hun grenzen oversteken en welke niet, maar ze stuiten daarbij op de grenzen van hun kunnen. En dat gaat ten koste van mensenlevens.”  

Als de staat tekortschiet, waar begint dan de verantwoordelijkheid van burgers? “Begrijp me goed,” zegt Ivkovic, “het is prachtig als burgers initiatieven ontplooien voor betere asielopvang. Maar we vangen momenteel al veel te veel politieke tekorten op met de participatiemaatschappij: als de zorg wordt wegbezuinigd, moeten kinderen maar gaan mantelzorgen voor hun ouders; als de asielopvang wordt wegbezuinigd, moeten barmhartige Samaritanen blijkbaar vluchtelingen gaan opvangen op een zolderkamertje. Zo vergeten we dat asielzoekers mensen zijn die aanspraak kunnen maken op rechten, en ontstaat het beeld dat je asielzoekers moet helpen omdat ze zielig zijn. Door goede bedoelingen van burgers worden ze afhankelijk gemaakt van liefdadigheid.”  

Van der Heiden: “Natuurlijk, liefdadigheid mag nooit politieke verantwoordelijkheid vervangen, maar liefdadigheid kan ook betekenen: mensen op een beschaafde manier verwelkomen in hun nieuwe omgeving. Daarmee maak je nieuwkomers helemaal niet kwetsbaarder, maar juist sterker. Volgens mij hebben Nederlandse burgers nu vooral de verantwoordelijkheid om te laten zien dat ze zich diep schamen voor de manier waarop we als rijk land met asielzoekers omgaan. Ik las dat minderjarige azc-bewoners in Ter Apel buiten op een stoel moesten slapen. Dit asielbeleid kleeft aan alle Nederlanders, het wordt namens ons allemaal uitgevoerd. Maar in plaats van de misstanden onder ogen te zien, wenden we uit schaamte liever onze blik af.”  

Ivkovic: “Van hulpverleners weet ik dat vluchtelingen vaak mentaal breken door de uitzichtloosheid van hun asielprocedure. Ze leven in een kafkaëske situatie van legale willekeur: er zijn wel regels, maar die gelden niet; er is een wet, maar die betekent niets meer.”  

Van der Heiden: “Hannah Arendt beschreef de Duitse vernietigingskampen uit de Tweede Wereldoorlog als een intensivering van de vluchtelingenkampen uit het interbellum. Zet mensen als aparte categorie in een kamp, en je normaliseert dat je die mensen anders – slechter – mag behandelen. De Italiaanse filosoof Giorgio Agamben gaat nog een forse stap verder en noemt het kamp de onderliggende structuur van de moderne politiek. Daarmee bedoelt Agamben niet dat wij burgers allemaal in kampen leven. Hij zegt vooral: kijk om je heen, er was geen moment in de moderne geschiedenis dat er géén mensen in kampen zijn gestopt. Vanzelfsprekend zijn azc’s beschaafder dan vernietigingskampen, maar ze opereren met dezelfde onderliggende logica.”  

Leidende tekst uit 1789  

De Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger was in 1789 de leidende tekst van de Franse Revolutie. In dit document kreeg ieder mens bij geboorte onvervreemdbare rechten toegekend. Vele natiestaten – waaronder Nederland – namen de verklaring als leidraad voor hun grondwet.  

Daar begon volgens Giorgio Agamben (1942, Rome) het probleem. Wanneer staten optreden als hoeders van mensenrechten, kunnen ze die rechten in de praktijk enkel als burgerrechten waarborgen. En dan worden die rechten dus exclusief toegekend aan mensen die binnen de grenzen van de natiestaat geboren zijn.  

Maar hoe zit het dan met vluchtelingen? Zij kunnen zich niet volledig op het recht beroepen, omdat ze als het ware tussen twee natiestaten in zijn gevallen. Wél zijn ze onderworpen aan de wetten van de staat waar ze op dat moment verblijven.  

Zo leven vluchtelingen op de drempel van de rechtsorde, beschrijft Agamben in zijn boek Homo sacer (1998): “Als de vluchtelingen (…) in de orde van de moderne natiestaat zo’n verontrustend element vormen, komt dit vooral doordat zij de directe band tussen mens en burger, tussen geboorte en nationaliteit verbreken en daarmee de oerfictie van de moderne soevereiniteit in een crisis brengen.”  

– – –  

www.trouw.nl/religie-filosofie/het-lijkt-alsof-het-asielbeleid-louter-symbolisch-is-geworden