De nieuwe asielwet, die mogelijk illegaliteit strafbaar gaat stellen en hulp aan mensen zonder verblijfspapieren ook, zorgt voor grote onrust in de Braziliaanse gemeenschap van ongedocumenteerden in Amsterdam. ‘Kan ik straks nog wel naar de kerk of de supermarkt, of mijn kinderen naar school brengen?’

door Hans van der Beek – Parool, 7 juli 2025

Er zijn schalen met fruit en cake en de barbecue is deze zaterdagochtend om 10.30 uur al aangestoken. Enkele tientallen ongedocumenteerde kinderen komen in basisschool Veerkracht in Nieuw-West bij elkaar voor het eindfeest van Giving Back Projects (GBP), maar heel veel te vieren is er ook weer niet.

“Zeker niet, het is een gekkenhuis,” zegt een Braziliaanse moeder (40), die al vijf jaar zonder documenten in Amsterdam leeft en vrijwilliger is bij GBP. “We krijgen voortdurend belletjes, vooral van moeders, die onzeker zijn of dit project na de zomer nog wel doorgaat. En of ze hun kind maar beter niet meer naar een plek kunnen brengen waar ze heel zichtbaar zijn.”

Zorgen

Giving Back Projects helpt mensen in Amsterdam zonder verblijfsvergunning. Zo wordt op basisschool Veerkracht in Slotermeer elke zaterdag en woensdagmiddag extra Nederlandse les gegeven aan ongedocumenteerde kinderen. Dat zijn er in totaal 120, de overgrote meerderheid komt uit Brazilië.

“Veel families maken zich ook zorgen of de vrijwilligers in de problemen komen als hulp aan ongedocumenteerden strafbaar wordt. Ik heb een diepe wens dat die asielwet niet doorgaat, maar in het huidige politieke klimaat is dat moeilijk te voorspellen.”

In Brazilië was de 40-jarige accountant. “De reden om naar Nederland te komen was niet financieel, maar vanwege het geweld. De stad waar ik woonde was onveilig. We zijn hier naartoe gekomen omdat we hoorden dat Amsterdam een veilige stad is, en dat is ook zo.”

In Amsterdam doet ze schoonmaakwerk. “Sommig werk kan ik niet doen, maar verder leid ik een normaal leven. Mensen vragen nooit aan me of ik wel de juiste documenten heb. Ik kom alleen maar hele behulpzame en aardige mensen tegen. Daarom is het contrast ook zo groot met de politici die je ziet.”

Afgelopen week werd de asielnoodmaatregelenwet aangenomen in de Tweede Kamer. Hoewel onzeker is of de wet van kracht wordt – in de Eerste Kamer is een meerderheid ver uit zicht – baart die de aanwezigen in de Veerkracht grote zorgen. “De onzekerheid wordt steeds intenser. Deze wetgeving leidt tot de vrees dat we andere landen achterna gaan. Gaat de politie straks op straat op documenten controleren? En word je dan meteen uitgezet? Daar is iedereen bang voor. Kijk maar naar wat de laatste maanden in Amerika gebeurt. Dat voelt als een jacht.”

‘Kan ik nog wel naar de supermarkt?’

Collega-vrijwilliger Sandra Rodrigues (48) beaamt die vrees in de Braziliaanse gemeenschap. “We krijgen voortdurend vragen als: kan ik nog wel naar de kerk, of naar de supermarkt? Kan ik mijn kinderen nog wel naar school brengen? Kan ik van de zomervakantie genieten, of moet ik mezelf opsluiten?”

Rodrigues zelf hoeft zich geen zorgen te maken. Zij is in Brazilië getrouwd met een Nederlandse man, dus zij is hier legaal. Naast vrijwilligerswerk bij GBP, geeft ze les op een basisschool. “Veel mensen hebben Brazilië verlaten vanwege het geweld. Hier in Amsterdam kun je normaal rondlopen met een telefoon in je broekzak. In Brazilië word je vermoord voor een portemonnee of een paar sneakers.”

Geweld in Brazilië is volgens haar ‘genormaliseerd’. Rodrigues: “Ik heb een neef van zeventien, van hem zijn al vijf telefoons gestolen. Elke keer kreeg hij een pistool tegen zijn hoofd. ‘Het is normaal,’ zegt hij. Hoe kan ik mijn dochter daar laten opgroeien? Het lijkt wel een burgeroorlog.”

Volgens Rodrigues is de Braziliaanse gemeenschap erg hecht. “Onze gemeenschap uit de hele wereld komt veel samen in FB-groepen, ook om Portugees te praten. Zo lezen we verhalen uit de Verenigde Staten. Van mensen die al twintig jaar in Amerika wonen en een eigen huis hebben, en nu opeens worden opgepakt, gevangen gezet en gedwongen worden om terug te keren naar Brazilië. Zelfs mensen mét een visum die teruggingen naar Brazilië voor familiebezoek, mogen Amerika niet meer binnen.”

Zulke verhalen leiden tot angst en onzekerheid onder Braziliaanse ongedocumenteerden in Amsterdam. “Mensen vragen zich af: als ze me straks tegenhouden op straat, hoe lang moet ik dan naar de gevangenis? Of sturen ze me dan meteen naar het vliegveld? Dat komt vooral door wat nu in de VS gebeurt.”

Is ze bang dat de situatie Nederland net zo wordt als in de Amerika? “Als je me die vraag drie jaar geleden had gesteld, had ik gezegd: no way. Maar nu? Het is niet dat ik alle hoop ben verloren, maar dat beeld wordt toch steeds realistischer.”

Ze verwijst naar de participatieverklaring, die nieuwkomers in Nederland moeten ondertekenen voor hun inburgeringstraject, met daarin de rechten en plichten van burgers en de fundamentele waarden van de Nederlandse samenleving. Rodrigues: “Daarin staan woorden als vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Het breekt mijn hart als ik eraan denk dat hulp aan ongedocumenteerden een misdrijf wordt. Hoe is het zover gekomen dat solidariteit iets is waarvoor je kan worden gestraft?”

– – –

www.parool.nl/amsterdam/onrust-bij-braziliaanse-ongedocumenteerden-door-naderende-asielwet

= = =

Vanuit een dagopvang voor ongedocumenteerden in Amsterdam, helpt Pablo Eppelin Ugarte dagelijks mensen aan onder meer voedsel en kleding. Dat dit mogelijk strafbaar wordt is onmenselijk, schrijft hij in deze ingezonden brief, maar zal hem er niet van weerhouden om het te blijven doen.

door Pablo Eppelin Ugarte – coördinator Wereldhuis – Parool, 11 juli 2025

In de jaren dat ik werk als hulpverlener voor migranten zonder papieren in het Wereldhuis – een dagopvang voor ongedocumenteerden in Amsterdam – heb ik veel meegemaakt. Wij zien iedere dag mensen binnenkomen die dagenlang geen warme maaltijd hebben gehad: een jongeman op sandalen midden in de winter met bevroren voeten, een moeder die vraagt om een pak melkpoeder voor haar baby, een lhbt’er uit Oeganda die op straat slaapt en in het Vondelpark in elkaar is geslagen, een vrouw uit Guinee die is ontsnapt uit een huis waar ze twee weken lang seksueel is misbruikt. En zo zou ik honderden schrijnende verhalen kunnen vertellen over de mensen die de afgelopen acht jaar binnenkwamen in het Wereldhuis.

Hulp betekent in ons werk onder andere: het beschikbaar stellen van eten, drinken, kleding, schoenen, slaapspullen, een toilet en een wasmachine om je vieze kleren te wassen. We bieden hulp en een plek aan mensen die in Nederland niet mogen blijven, maar vaak ook niet terug kunnen naar hun land van herkomst. Mensen met weinig of geen rechten, en daardoor geen toegang tot basisvoorzieningen. Wij bieden hen een plek en een klein beetje menswaardigheid.

In de gevangenis

Vorige week donderdag hebben onze landelijke politici in de Tweede Kamer besloten dat het verblijf van ongedocumenteerde mensen in Nederland onrechtmatig is, en dat zij gecriminaliseerd worden. Ook mensen zoals ik, die hulp verlenen aan deze doelgroep, worden mogelijk strafbaar.

Wat ik doe – samen met vele andere hulpverleners in het land – is er voor zorgen dat de menselijkheid in ons land blijft bestaan. Het strafbaar stellen daarvan gaat in tegen alle principes van mensenrechten.

Als straks het helpen en ondersteunen van ongedocumenteerde migranten strafbaar is, zal ik de eerste zijn die de wet overtreedt. Laat de overheid mij dan maar straffen. Of, zoals een bezoeker van het Wereldhuis onlangs zei: “Maybe our next counseling appointment will be in prison.”

– – –

www.parool.nl/columns-opinie/opinie-als-straks-het-helpen-van-ongedocumenteerde-migranten-strafbaar-is-zal-ik-de-eerste-zijn-die-de-wet-overtreedt

= = =

Vier grote steden, waaronder Amsterdam, roepen de Eerste Kamer op een streep te zetten door het strafbaar stellen van hulp aan ongedocumenteerden. ‘Barmhartigheid wordt bestraft’, schrijven ze in een gezamenlijke brief.

door David Hielkema – Parool 9 juli 2025

De vier grootste steden die opvang en begeleiding bieden aan ongedocumenteerden – Amsterdam, Groningen, Utrecht en Eindhoven – roepen de Eerste Kamer op de strafbaarstelling van illegaal verblijf en hulp aan ongedocumenteerden tegen te houden. In een gezamenlijke brief stellen zij dat het wetsvoorstel in strijd is met mensenrechtenverdragen en gevaarlijk is voor kwetsbare groepen.

‘Dit voorstel is een klap in het gezicht van iedereen die zich inzet voor kwetsbaren,’ schrijven de gemeenten, waarvan wethouder Rutger Groot Wassink namens Amsterdam de brief ondertekent. ‘Het ontmoedigt compassie en criminaliseert zorg. Barmhartigheid wordt bestraft.’

Het wetsvoorstel maakt het mogelijk om niet alleen mensen zonder verblijfsvergunning strafrechtelijk aan te pakken, maar mogelijk ook inwoners, professionals of organisaties die hen hulp bieden – zoals voedsel, medische zorg of tijdelijke opvang. Volgens de vier steden betekent dat niet alleen het einde van perspectief voor deze groep, maar ook het begin van ‘een leven in permanente angst’.

Toename van uitbuiting

De gemeenten stellen dat het ontzeggen van hulp aan mensen, waaronder voedsel en onderdak, indruist tegen het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Ook stellen ze dat de wet juridisch niet goed onderbouwd is. ‘Het is schandalig dat een dergelijk verstrekkend amendement door de Kamer is aangenomen zonder dat hier deugdelijk over is geadviseerd.’

De gemeenten vrezen ook dat mensen nog kwetsbaarder worden voor verschillende vormen van uitbuiting, omdat aangifte doen nagenoeg onmogelijk wordt gemaakt. ‘Dit geldt ook voor burgers, vrijwilligers, professionals en gemeenten die juist hulp bieden vanwege medemenselijkheid.’

De steden stellen dat dergelijke maatregelen in landen als Hongarije, Italië, Denemarken en Polen aantoonbaar ineffectief zijn en niet hebben geleid tot minder asielzoekers. ‘Desalniettemin voor deze afslag kiezen is ondoordacht, onverantwoord en ronduit gevaarlijk,’ schrijven ze.

Uit onderzoek van onder meer het Europees Parlement blijkt inderdaad dat de strafbaarstelling van hulp in deze landen niet heeft geleid tot minder migratie, maar vooral het werk van hulporganisaties onder druk zet.

Positieve effecten LVV

De gemeenten onderstrepen in de brief ook dat zij de afgelopen jaren juist met succes hebben gewerkt aan een menswaardige aanpak. Via de Landelijke Vreemdelingenvoorziening (LVV), gestart in 2018 als opvolger van de bed-bad-broodregeling, kregen ongedocumenteerden opvang en begeleiding richting terugkeer of legalisatie.

In Amsterdam kregen sinds de start van de regeling 1062 mensen opvang en begeleiding; 778 van hen zijn inmiddels uitgestroomd. Voor 35 procent is een ‘duurzame oplossing’ gevonden, zoals terugkeer, doormigratie of rechtmatig verblijf. In 80 procent van de zaken waarin via de opvang een nieuwe asielaanvraag werd voorbereid, verleende de IND een verblijfsvergunning.

‘We hebben met succes en resultaat gewerkt aan perspectief voor ongedocumenteerden, en rust en vertrouwen in de samenleving,’ schrijven de steden. ‘Maar nadat het Rijk eerder de financiering voor de LVV stopzette, wordt onze inzet nu verder ondermijnd.’

Eerste Kamer lijkt het ook tegen te houden

De wet maakt deel uit van een breder pakket aan maatregelen waarmee het demissionaire kabinet het ‘strengste asielbeleid ooit’ wil realiseren. Vorige week stemde de Tweede Kamer na veel discussie in met de wetten, maar NSC en SGP deden dat wel onder de voorwaarde dat er nog advies wordt gevraagd aan de Raad van State over de juridische houdbaarheid ervan.

De Eerste Kamer behandelt het voorstel pas na de zomer. Meerdere partijen geven daar nu ook aan eerst advies te willen van de Raad van State over wat de strafbaarstelling in de praktijk betekent. Zonder aanpassing lijkt er geen meerderheid te zijn, zo bleek dinsdag al uit een rondgang van het AD.

Volgens senatoren van onder meer SGP en CDA mag hulp aan ongedocumenteerden nooit strafbaar worden gesteld. Zo’n aanpassing moet eerst weer door de Tweede Kamer worden goedgekeurd voordat de Eerste Kamer erover debatteert. Het is niet helder of dat lukt.

Gemeenten komen in verzet: Amsterdam dient motie in

Ook politiek Amsterdam keert zich tegen de strafbaarstelling van illegaal verblijf. GroenLinks dient deze week met PvdA, D66, Partij voor de Dieren, Volt, Denk, De Vonk en Lijst-Kabamba een motie in waarin wordt uitgesproken dat Amsterdam zich maximaal moet verzetten tegen de nieuwe asielwet, zich onverminderd moet blijven inzetten voor mensen zonder verblijfstatus en de organisaties die hen ondersteunen, en samen met andere steden stevig moet lobbyen vóór medemenselijkheid en tégen deze wet.

De indieners, die een meerderheid hebben, stellen dat barmhartigheid nooit strafbaar mag zijn. Ze waarschuwen ook dat de wet, net als het huidige politieke klimaat, angst zaait en haat voedt tegen een groep die nauwelijks nog bestaansrecht heeft in Nederland.

Utrecht en Den Haag volgen deze week met een vergelijkbare motie. In Rotterdam wordt zondag 13 juli gedemonstreerd tegen het kabinetsbeleid, met steun van onder meer GroenLinks, PvdA en SP. In Wageningen gaf door de gemeenteraad ook al een statement af namens het hele stadsbestuur. Daarmee groeit het aantal steden dat zich tegen het Haagse beleid keert.

– – –

www.parool.nl/amsterdam/amsterdam-roept-eerste-kamer-op-strafbaarstelling-illegaliteit-tegen-te-houden

= = =

Protestantse Kerk Amsterdam & Protestantse Diaconie – juli 2025

Recent heeft de Tweede Kamer wetgeving aangenomen waarin illegaliteit en hulp aan mensen die illegaal in Nederland verblijven strafbaar wordt gesteld.

Dit raakt ons geloof, onze waarden en onze inzet voor mensen als protestantse kerk en diaconie in Amsterdam. In deze brief willen we de PKA daarom informeren over hoe we hierop reageren en wat dit van ons vraagt.

In de eerste plaats sluiten we ons aan bij verschillende acties die erop gericht zijn om te zorgen dat deze wet niet wordt aangenomen door de Eerste Kamer. Het ‘Gelagkamer-overleg’ heeft vorige week tot actie opgeroepen, waar ook kerken aan hebben deelgenomen en we hebben de boodschap ‘Geen mens is illegaal’ ondertekend, die door het platform ‘Kracht van Mokum’ donderdag in het Parool zal worden gepubliceerd. Daarnaast werkt de diaconie nauw samen in de landelijke campagne ‘Medemenselijkheid is nooit strafbaar’ van Netwerk DAK. In het kader van deze campagnes zullen we, als het nodig is, ook communiceren naar de kerken en onze leden.

Daarnaast gaan we gewoon koppig en moedig door met onze diaconale, pastorale en missionaire inzet voor mensen in onze stad, ongeacht hun verblijfstatus. Er is ook nog niets veranderd, aangezien de nieuwe wet eerst door de Eerste Kamer moet worden aangenomen. Bovendien willen we er juist zijn voor hen die geraakt worden door de onbarmhartige besluiten die hen bewust angstig en onzeker willen maken.

In de derde plaats roepen we op tot gebed in onze gemeente. Gebed voor mensen zonder verblijfsstatus, en voor degenen die hen met moed en compassie bijstaan. Gebed dat God zich zal ontfermen over verdrukte en ontheemde mensen, en hen recht zal doen. Maar ook gebed om onderscheidingsvermogen: om de krachten te herkennen die in onze samenleving werkzaam zijn achter de blijvende onrust en de verharding van het asielbeleid. Het is te simpel om onze aandacht alleen op het politieke gebeuren in Den Haag te richten. We worden uitgedaagd om onze tijd te verstaan, zonder te vervallen in een zwart-wit schema van moreel goed en fout. Er zijn diepgaande sociale, culturele en geestelijke ontwrichtingen in onze wereld die door populisten worden aangevoeld en misbruikt. Als kerk zijn we geroepen om biddend en luisterend naar de Schriften de krachten van deze tijd te verstaan en te duiden. Zo bidden we ook om woorden en daden die de crises van onze tijd op een waarachtige en barmhartige manier benoemen, en ons allen de weg van God wijzen.

We staan open voor vragen, tips, kritiek en bemoediging om ons samen als kerk en met vele anderen in te zetten voor Gods barmhartigheid voor mensen.

Dirk van den Hoven, directeur Diaconie

Johan Visser, scriba Algemene kerkenraad

– – –

overgenomen uit: Over de brug (Nassaukerk) – aug/sept’25

= = =

van: Parool – 26 mei 2025

De bed-bad-broodregeling moet in Amsterdam voor in ieder geval 28 ongedocumenteerde kwetsbare mensen blijven bestaan. Dat heeft de rechtbank maandag bepaald. Daarmee wordt asielminister Marjolein Faber (PVV) opnieuw teruggefloten.

door Tom Dieleman

Volgens de Haagse rechtbank – nevenzittingsplaats Amsterdam – lopen de 28 betrokkenen ‘een groot risico op een onmenselijke of vernederende behandeling’ als hun opvang vervalt. Bij deze groep van 28 ongedocumenteerden speelt ‘medische, fysieke en psychische problematiek én een gebrek aan zelfredzaamheid’, aldus de rechtbank. Hoewel ze al jarenlang in Nederland verblijven, hebben ze geen recht op een permanent verblijf.

Asielminister Marjolein Faber besloot vorig jaar dat gemeenten geen geld meer krijgen voor de zogenoemde bed-bad-broodvoorzieningen – officieel de Landelijke Vreemdelingenvoorzieningen (LVV) – omdat zij vindt dat het Rijk daar niet verantwoordelijk voor is. Uitgeprocedeerde asielzoekers zouden volgens haar terechtkunnen in de vrijheidsbeperkende locatie (VBL) in Ter Apel, mits zij meewerken aan terugkeer.

Te kort door de bocht

De rechtbank vindt dat standpunt te kort door de bocht. Faber heeft onvoldoende onderzocht of de VBL een passend alternatief is voor deze groep, aldus de bestuursrechter. Zo is niet duidelijk of er voldoende medische voorzieningen en opvangcapaciteit in Ter Apel beschikbaar zijn én of de toegang überhaupt kan worden gegarandeerd.

Van de rechtbank moet Faber nu per persoon bekijken hoe het verder moet. In de tussentijd moeten de betrokkenen in de Amsterdamse opvang kunnen blijven en blijft het Rijk verantwoordelijk voor de financiering.

De gemeente Amsterdam wil de opvangvoorzieningen behouden, maar onderzoekt nu welke gevolgen de nieuwe uitspraak heeft.

“Dit kabinet en minister Faber dienen zich aan de wetten te houden en moeten gewoon zorgen voor humane opvang van kwetsbare mensen,” reageert de Amsterdamse wethouder Rutger Groot Wassink (Opvang). “Het is schandalig dat er wederom een uitspraak van de rechter aan te pas moet komen om de minister op haar verantwoordelijkheid te wijzen.”

Eerdere uitspraak

Het kabinet besloot vanaf dit jaar geen geld meer te geven aan gemeenten voor de bed-bad-broodregeling. De opvang wordt sinds 2019 verzorgd in vijf gemeenten: Rotterdam, Amsterdam, Groningen, Utrecht en Eindhoven. In Amsterdam maken vijfhonderd mensen er gebruik van. De gemeente gaat door met de opvang, zonder de Haagse financiële steun.

In december vorig jaar bepaalde de rechter al dat de regeling voor uitgeprocedeerde asielzoekers voorlopig moest blijven bestaan in Amsterdam.

– – –

www.parool.nl/amsterdam/rechter-fluit-asielminister-terug

= = =