BELEIDSPLAN 2019-2020-2021

Versie november 2018

Missie

Het Drugspastoraat Amsterdam (DPA) is een stichting die pastorale zorg verleent aan mensen die in hun leven zijn of waren vastgelopen door druggebruik of in druggebruik. Het Drugspastoraat biedt vanuit de christelijke traditie antwoord op de zingevingsvragen die deze situatie bij de mensen die erin verkeren oproept. Met name is het Drugspastoraat er voor mensen die (door of vanwege hun druggebruik) geen sociaal of maatschappelijk netwerk hebben of daar moeilijk aansluiting bij kunnen houden. Het pastoraat dat DPA verleent is een categoriale vorm van pastoraat dat wordt aangeboden aan individuen en aan (zorg)instellingen die werken met en voor deze doelgroep. Het DPA is ontstaan als activiteit van de oecumenische Raad van Kerken Amsterdam en ziet zichzelf als werkzaam binnen en namens de gezamenlijke kerken van Amsterdam. Het aanbod van het DPA staat open voor eenieder die er gebruik van wil maken of eraan mee wil werken, ongeacht religieuze achtergrond.

Uitgangspunt van het DPA is dat elke mens, ook de druggebruiker, Beeld van God is en zoals ieder mens geroepen wordt om meer naar de volheid van dat Beeld toe te groeien. Dit uitgangspunt wordt in de dagelijkse praktijk in drie waarden uitgewerkt.

– Ten eerste ‘betrouwbare presentie’. De joods-christelijke God kenmerkt zich door verbond en trouw en zo wil het DPA betrokken zijn en blijven bij de doelgroep, deze aandacht geven ook als het moeilijk is, luisteren naar hun vragen ook als het onduidelijk geformuleerd wordt, meegaan in hun leven ook als de richting ontbreekt. Betrouwbare presentie is juist van belang voor mensen van wie het vertrouwen in het verleden geschonden is en daardoor weinig vertrouwen hebben in anderen en in zichzelf, waardoor ze moeilijk hulpaanbod aannemen.

– ten tweede ‘menselijke waardigheid’. De mens is voor God goed zoals hij is en mag er zijn zoals hij is. Waar de menselijke waardigheid van druggebruikers bedreigd en aangetast wordt wil het DPA voor ze opkomen. Dat is in situaties waar de vrijheid van mensen wordt aangetast en fundamentele (sociale) rechten worden onthouden. In geval van overlijden zorgt het DPA voor een respectvolle begrafenis en een herinnering aan de overledene binnen de gemeenschap.

– ten derde ‘heilzame ontmoeting’. Het DPA gelooft erin dat God’s liefde mensen tot gemeenschap roept, met Hem en met elkaar. Het DPA gelooft dat het heilzaam is als mensen in gemeenschap komen en daar elkaar helpen en steunen. Een gemeenschap geeft identiteit en houvast. Het DPA streeft naar heilvolle, zinvolle ontmoetingen en betrouwbare relaties tussen gebruikers, vrijwilligers en beroepskrachten. Ook de relaties met families en gezinnen krijgen aandacht. Hierdoor kunnen gebruikers zich weer deel voelen van een groter geheel en horen ze ergens bij, bij hun eigen (geloofs)gemeenschap.

Het Drugspastoraat wil een plek bieden waar Gods liefde en trouw zichtbaar is in de Amsterdamse samenleving. Dat doet ze voor en met verschillende partners en deelnemers. Ten eerste en voornamelijk aan de doelgroep zelf. Ze doet dit ten tweede met vrijwilligers die vanuit hun eigen geloofsvisie meewerken aan de activiteiten. Ten derde biedt ze haar werkzaamheden aan andere instellingen aan zoals Leger des Heils, HvO-Querido, Volksbond, Zusters van Moeder Theresa, Kerk en Buurtwerk en vele andere initiatieven waar de doelgroep aanwezig is en die geen eigen pastoraat hebben. Ten vierde deelt ze de ervaringen van het werk met de Amsterdamse politieke instellingen, publieke zorginstellingen en de kerken. Ten vijfde wordt de missie van het DPA gedeeld met de brede Amsterdamse samenleving zodat het herkenbaar blijft als plek waar christelijke liefde (uit)geoefend wordt.

Samenwerking met andere organisaties en instellingen

Kerkelijke instellingen	Hulpverleningsinstellingen
Raad van Kerken-Amsterdam	Stichting De Regenboog
R.K. Binnenstadsparochie St. Nicolaas	GGD Amsterdam
Straatpastoraat	O.L.V.G. (Onze Lieve Vrouwe Gasthuis) Amsterdam
Netwerk DAK (landelijk: inloophuizen)	Support Project
leger des heils	Stichting Streetcornerwork (stadsdeel Zuidoost)
PKA	HVO-Querido
ELG	MDHG
kerk en buurt	GGD
	SHIVA

bestaande activiteiten

De bestaande activiteiten kunnen worden onderverdeeld in individuele zorg en in gemeenschappelijke zorg. Het DPA heeft sinds de oprichting een netwerk opgebouwd waarin ongeveer 850 mensen zijn opgenomen. Met 150 daarvan bestaat momenteel een regelmatig contact, met eenzelfde aantal bestaat een minder regelmatig contact. Het DPA heeft twee pastores in dienst, de een gezonden door de bisschop van Haarlem en de ander door de Protestantse Kerk Amsterdam (PKA), in totaal 1,9 fte. Administratief zijn ze ondergebracht bij de PKA. Aangestuurd worden de pastores door het bestuur van het DPA, waarin leden van verschillende kerken in Amsterdam zitting hebben en dat als werkgever optreedt. Daarnaast wordt het werk mogelijk gemaakt door vele vrijwilligers, waarvan enkele uit de doelgroep komen als ervaringsdeskundige.

Individueel pastoraat

– Druggebruikers hebben via het open spreekuur contact zoeken met het drugspastoraat. In dat contact kan alles aan de orde komen, wat voor de gebruiker op dat moment van belang is: een concrete vraag om hulp, even rustig zitten waar men aandacht heeft voor elkaar. Het pastoraat verwijst in zijn contacten met gebruikers of hun relaties naar specialistische vormen van hulpverlening (bijv. medische, sociale, financiële). De pastores verzorgen het spreekuur.

– Het bezoekwerk aan huis biedt de mogelijkheid tot aandacht voor de menselijke waardigheid in het leven – ook het dagelijkse en zeker bij ziekte – en bij het sterven van gebruikers en/of hun relaties. Het heeft vooral betekenis voor die gebruikers die niet in de gelegenheid zijn om zelf naar het spreekuur of een viering te komen. Veel gebruikers ontvangen nauwelijks of nooit bezoek. Wij willen zo outreachend hen opzoeken in hun eigen leefsituatie.

– Geestelijke verzorging binnen HVO-Querido: het DPA heeft een contract met Hulp voor Onbehuisden/Stichting Querido dat er binnen de huizen en pensions van deze stichting pastorale zorg verleend kan worden. Dit gebeurt op aanvraag van de locatieleiders. Deze zorg varieert van individueel pastoraat tot groepsgesprekken en ‘presentie’ in de ware betekenis van het woord. Niet alle huizen van HvO/Querido worden bezocht; dit heeft te maken met het beleid van de desbetreffende locatie en met de mogelijke tijdsinzet van de pastores.

– Belangrijk in het werk van DPA is het begeleiden van stervenden. De pastores van het DPA zijn geschoold in stervens- en rouwbegeleiding. Juist in de fase van afscheid komt de menselijke waardigheid om de hoek kijken. Deze begeleiding bestaat uit intensief bezoek; thuis of in het ziekenhuis. Ook bestaat de mogelijkheid van een ziekenzalving (Laatste Oliesel).

– Na het overlijden verzorgt de drugspastor de uitvaart. De overledenen worden begraven op de begraafplaats van St Barbara waar DPA een verzamelgraf heeft. Als iemand is overleden bestaat er voor naasten de mogelijkheid om samen met een vrijwilliger jaarlijks of met enige regelmaat het graf van een overledene te bezoeken

groepspastoraat

– Op zondagmiddag vindt in Amsterdam-Centrum een oecumenische viering plaats voor en samen met drugsgebruikers. De vieringen zijn laagdrempelig en er is alle ruimte voor ervaringen en verhalen van de bezoekers. De vieringen worden verzorgd door een van de pastores, daarbij geassisteerd door vieringmedewer­kers. Ook zijn er assistenten die pro Deo vieringen verzorgen. Op deze manier kan gegarandeerd worden dat er elke zondag van het jaar een bijeenkomst is. De in de loop der jaren gegroeide geloofsgemeenschap wordt door velen van de druggebruikers als hun kerk ervaren.

– Ieder jaar wordt er een bedevaart naar Lourdes georganiseerd om daarmee 20 mensen in contact te brengen met het wonder van Bernadette en de plek te bezoeken waar mensen die ziek zijn bij elkaar komen. Een aantal voorbereidingsbijeenkomsten gaat aan de reis vooraf.

– De leefwijze van druggebruikers en de bijbehorende behoeften leiden in de regel tot een tamelijk rusteloos en (op)gejaagd bestaan. Het ervaren van momenten van reflectie en bezinning is voor hen een zeldzaam en daarmee kostbaar stuk menselijk bestaan. Zo wordt ieder jaar de excursie naar Heiloo op Goede Vrijdag georganiseerd, om daar gezamenlijk de kruisweg te lopen. Jaarlijks komen een klein aantal gebruikers samen om met een van de pastores enkele dagen van bezinning in een klooster doorbrengen.

– vrouwelijke (ex)-gebruikers komen eens per veertien dagen voor een gezamenlijke maaltijd en een activiteit. Deze vrouwenavonden worden gehouden in samenwerking met het Leger des Heils en het Straatpastoraat.

– Elk jaar herdenken wij onze overledenen. Dit geschiedt in een zondagsdienst of rond Allerzielen (2 november) waarvoor wij ook naasten van overleden gebruikers uitnodigen. Naast Allerzielen is iedere derde zaterdag van juli (internationale Drugs Remembrance Day) een herdenkingsbijeenkomst van de mensen die aan de gevolgen van drugs zijn overleden. Bij organisatie van deze stedelijke bijeenkomst is DPA nauw betrokken in de uitvoering.

vrijwilligersbeleid

Beginnende vrijwilligers volgen een training. De training wordt verzorgd door de pastores. Na de training en een ‘proefperiode’ van ongeveer acht weken heeft elke nieuwe vrijwilliger een evaluatiegesprek met één van de pastores. Vrijwilligers nemen actief deel aan werkbesprekingen in een vierings- dan wel pastoraatsgroep. De besprekingen zijn een gelegenheid tot het bevorderen van de deskundigheid en tot bezinning op het werk. Sinds 2015 heeft DPA een vrijwilligersbeleid ingesteld. Hierin wordt beschreven wat taken en verantwoordelijkheden van vrijwilligers zijn, waar ze terecht kunnen bij klachten, namelijk bij de vertrouwenspersoon van de PKA.

Visie

De omgeving van het DPA kent enkele sterke veranderingen.

* Ten eerste het grotere belang van functie en nut in onze samenleving. Wie niet een economische meerwaarde heeft voor de samenleving telt nauwelijks mee. De doelgroep van het DPA heeft hier in hoge mate onder te lijden en deze cultuur roept zingevingsvragen bij hen op (welke zin heeft mijn leven?).

* De tweede verandering is dat de bestaande contacten in hoge mate een geregeld leven leiden in reguliere opvang. Tegelijkertijd zien we nieuwe groepen binnen de doelgroep opkomen waarmee weinig contact is of die het contact met het DPA niet automatisch zoeken. Daarbij is te denken aan Oost-Europeanen, aan high potentials die drugs gebruiken om zich staande te houden in hun beroep, aan het geaccepteerde drugsgebruik in de partyscenes.

* De derde verandering is dat de zorgsystemen steeds bureaucratischer worden. De complexe zorgvraag waarmee de doelgroep te maken heeft wordt hierdoor nauwelijks beantwoord of aangesproken, ook kunnen ze moeilijk met de voorschriften omgaan. Het DPA wil kijken naar de hele mens en hem bijstaan in de zoektocht naar hulp.

* De vierde verandering is de toenemende secularisering van onze samenleving, waaronder met name de grote christelijke kerken te lijden hebben. Dit heeft gevolgen voor de nieuwe aanwas onder de vrijwilligers, voor de financieringsstromen waar het werk mee betaald wordt, en voor de legitimiteit van het werk als uitgaand van de oecumenische kerkgemeenschap.

Binnen dit krachtenveld wil het DPA ook in de toekomst pastorale zorg blijven verlenen. Over vijf jaar wil het DPA duidelijker dan nu op de kaart staan in kerk, samenleving en zorginstellingen als organisatie waar vanuit de christelijke traditie pastorale zorg en aandacht voor (ex) verslaafden verleend wordt. Dit wil het DPA blijven doen door een pastoraal aanbod op individueel gebied en aan de gemeenschap van druggebruikers. Het is de bedoeling dat het DPA een aantrekkelijke plek blijft waar gebruikers en vrijwilligers op een goede manier met elkaar omgaan, zoals God met mensen omgaat, en waar men graag komt. Ook wil het DPA in de toekomst een profetische organisatie blijven van waaruit kritische opmerkingen blijven komen naar de Amsterdamse politiek, de zorgaanbieders en de bredere cultuur. Daarvoor wil het DPA de komende activiteiten ondernemen of uitbouwen.

Strategie

– Het DPA wil een aantal goed lopende en beeldbepalende activiteiten de komende jaren voortzetten. Daartoe horen – naast het individuele pastoraat – het verzorgen van begrafenissen en de jaarlijkse herdenking van de overledenen, de uitstapjes/excursies en de Lourdesreis, de vrouwengroep. Ook de vieringen dienen als beeldbepalende activiteit van de christelijke gemeenschap doorgang te vinden; wel zal er gekeken worden naar een inhoudelijke en organisatorische vernieuwing van deze activiteit om meer bezoekers te trekken.

– Het DPA blijft betrokken bij de groep ex-gebruikers die stabiliteit in hun leven heeft gevonden en zelfstandig woont. Ze waren in het verleden goed betrokken bij activiteiten van het DPA en deze band is te waardevol om verloren te laten gaan. De groep kent een kwetsbare gezondheid en heeft een lage levensverwachting. Voor deze groep gaan we extra gespreksbijeenkomsten organiseren om hen te blijven inspireren en geloofsleven te verdiepen. Maar ook om hun persoonlijke netwerk te vergroten en verhalen/ervaringen te delen om zo steun te zoeken bij elkaar. Hun ervaringen kunnen ook worden gebruikt bij jongere gebruikers die uitstromen uit vormen van begeleid wonen.

– veel verslaafden, vaak met psychiatrische aandoeningen, verblijven in opvanghuizen. Met HvO-Querido heeft het DPA goede contacten en worden de pastores ingehuurd voor pastorale zorg die de organisatie zelf niet levert. Het is het streven van het DPA deze dienstverlening zowel qua uren als qua aantal bezochte huizen op niveau te houden, en waar mogelijk binnen HvO uit te breiden. Omdat het voor deze doelgroep moeilijk is om activiteiten buiten het eigen huis te bezoeken onderzoeken bestuur en pastores samen de mogelijkheden om het groepswerk binnen de huizen uit te breiden. Bij positieve ervaringen zal ook gekeken worden of een dergelijk aanbod ook in andere zorginstellingen (Regenboog, Leger des Heils) gedaan kan worden, eventueel met ingehuurde krachten op projectbasis.

– de dakloze gebruikers komen naar het DPA tijdens het inloopspreekuur. Een groot deel komt uit oost en Zuidoost-Europa en er is moeilijk met hen te communiceren. Hier is vooral sprake van alcoholverslaving, soms in combinatie met andere vormen. De komende tijd wil het DPA gaan uitzoeken welke vorm van pastoraat hier het beste bij aansluit. Dat zal gebeuren door uitwisseling van ervaringen met AMOC, met Oudezijds 100 en met de Poolse parochie in Amsterdam.

– Nieuwe vormen van drugsgebruik zijn te vinden onder groepen op de Zuidas en in het uitgaansleven. Mediaberichten schrijven over gedoseerde gebruikers, die op bepaalde piekmomenten drugs gebruiken (extreme stress of extreme ontspanning). De gevolgen van dit gebruik worden momenteel onderzocht door GGD, Jellinek en andere instellingen. Het DPA wil bij deze nieuwe ontwikkelingen betrokken blijven door zich te informeren over de uitkomsten van dit onderzoek en in een vroeg stadium in de voorlichting hierover meegenomen te worden.

– In hun pastorale werk worden de pastores bijgestaan door vrijwilligers. Vrijwilligers worden ingezet bij vieringen, huisbezoek, inloopspreekuur, bezoek aan mensen in de gevangenis, verzorgings- en ziekenhuizen. Momenteel zijn er 35 vrijwilligers actief bij DPA. Het streven is om dit aantal in de komende jaren uit te breiden. Daarvoor zullen een contacten worden gelegd met de groeiende kerken in Amsterdam die lid zijn van de Raad van Kerken, alsook met de migrantengeloofsgemeenschappen in de stad. Het DPA wil graag ook in de toekomst een plek blijven waar theologiestudenten pastorale stages in hun opleiding kunnen volgen. Een goed contact met de diverse opleidingen is daarvoor noodzakelijk.

– om de zichtbaarheid van het DPA te vergroten wil het bestuur de komende jaren werken aan een concentratie van de activiteiten. In 2018 is begonnen met het huren van ruimte in De Schakel bij de Nassaukerk, waar de pastores kantoor gaan houden en drie keer per week een dagdeel spreekuur houden. Het is ook de bedoeling op termijn de vieringen te concentreren bij de plek waar spreekuur, kantoor en groepsactiviteiten zijn. Op deze manier wil het DPA de gemeenschapsfunctie alsook de individuele pastorale contacten beter kunnen uitoefenen. Tenslotte wordt verwacht dat door de activiteiten te concentreren er meer en beter samengewerkt kan worden met andere partners, doordat het DPA één duidelijk adres heeft van waaruit de activiteiten plaatsvinden.

– de zichtbaarheid zal ook vergroot worden door een beter gebruik van sociale media en de website van het DPA. Om de onderlinge communicatie te bevorderen, zal er, zo mogelijk in samenwerking met het straatpastoraat een tweemaandelijkse papieren nieuwsbrief gemaakt worden, die op verschillende plekken in de stad verspreid zal worden. Verwacht resultaat: grotere onderlinge verbondenheid en hogere opkomst bij activiteiten

– Het DPA bestaat bij de mensen die er werken, de vrijwilligers en de activiteiten. Dat alles brengt kosten met zich mee. Daarvoor zijn kerkelijke instellingen, diaconieën, particulieren en fondsen belangrijke financiers. Dat gaat al jaren goed, maar is wel gebaseerd op jaarlijks terugkerende incidentele bekostiging. Een steviger basis met een meer structurele (voor enkele jaren) zekerheid zouden we graag zien.

Financiën

De kosten bestaan uit de personele lasten van 1,9 fte pastoraat. De twee pastores zijn in dienst bij de stichting drugspastoraat. Voor de omvang van de doelgroep is dat in vergelijking met kerkelijke gemeenten een aanzienlijke inzet, maar gelet op de pastorale vraag/behoefte is het al jaren een dragen geheel onder het drugspastoraat. Verder zijn er de activiteitenkosten i.v.m. de wekelijkse bijeenkomsten in de Schakel, de gesprekgroepen, de vieringen in de crypte op zondag. Natuurlijk horen hier ook de jaarlijkse bedevaart-reis naar Lourdes, alsmede het bezoek aan Heiloo. De drugs rememberance day en speciale groepsactiviteiten voor vrouwen. De onkosten van vrijwilligers worden vergoed. Voor het verzorgd afscheid nemen zijn er de begrafeniskosten, het grafonderhoud, de inscripties op de gedenksteen op het graf op begraafplaats St. Barbara. De huishoudelijke kosten, de verzekeringen, de huisvesting, de administratie, de accountant en de communicatie horen er ook bij. De totale jaarlijkse lasten bedragen ca. € 240.000.

De drugspastoraat wordt ook in financiële zin door vele betrokken organisaties gesteund. Parochies en diaconieën, kerkelijke- en vermogensfondsen en particulieren zorgen er voor dat de jaarlijkse kosten voldaan kunnen worden. De inkomsten komen van zo’n 20 parochies en diaconieën, vooral uit Amsterdam en de regio daar omheen. Een 15-tal fondsen zorgen jaarlijks voor een bijdrage. Sommigen doen dat al jaren, andere geven een meerjarige toezegging en jaarlijks komt er ook wel een fonds bij dat eenmalige ene bijdrage verstrekt. Voor het verwerven van deze bijdragen is aparte bestuursaandacht, aangezien een en ander een omvangrijke inspanning vraagt. Inkomsten via een donatie-knop op de website zijn mogelijk, maar hebben nog slechts beperkt resultaat.

Het drugspastoraat is het meest gebaat bij meerjarige toezeggingen. Gepoogd zal worden daar meer resultaat op te boeken. Via een meerjarige raamovereenkomst met HVO-Querido verzorgen de pastores ook begeleiding aan inwoners van verschillende voorzieningen van HVO. Daartoe worden met de locatie-managers afzonderlijke afspraken gemaakt i.v.m. de geestelijke verzorging die zij hun bewoners bieden. Er zijn, in tegenstelling tot kerken en parochies geen eigen inkomsten van bezoekers, leden van de kerkelijke gemeenschap. De huidige doelgroep beschikt veelal niet over voldoende middelen om zelf de gemeenschap te dragen. Als ook andere doelgroepen, die mogelijk wel meer middelen beschikbaar hebben, bereikt zouden kunnen worden, dan wordt de “eigen” vrijwillige bijdrage ook als geringe inkomstenbron gezien.

Werkplan

JANUARI	2019
	Officiële opening van DPA in de Schakel met presentatie van het jaarplan
	Communicatieplan gereed
	Start Mannengroep in de Schakel, woensdagmiddagen in de oneven weken 16.00-17.30 uur
	Start onderzoek naar de inhoud en positie van DPA op de langere termijn
FEBRUARI
	Start maken van een hongerdoek tbv de vastentijd
	(knutselmateriaal)
	Agressietraining vrijwilligers
MAART
	Inhoudelijk evaluatief onderzoek naar de inhoud van de vieringen in de Crypte: gedurende de vieringen van deze maand.
16 Stille Omgang	De Stille Omgang herdenkt het Mirakel van Amsterdam van 15 maart 1345. Na de eucharistieviering in de kapel van het Begijnhof neemt een groep deel aan de processie door de stad
	Pastoraatsgroep: gesprekstraining
APRIL
19 Goede Vrijdag	Met de bus naar Heiloo: Lunch gebruiken en aansluitend de kruisweg lopen in het park bij het heiligdom
21 Pasen	Paasviering en aansluitend maaltijd in de Crypte
MEI
	Uitje naar Kesteren: kerkdienst, lunch en bowlen
	Bijbelproject in de Schakel
JUNI
Voorbereiding Remembrance day:	Dit jaar uitgebreide aandacht voor deze dag. Samen met de MDHG (belangenvereniging drugsgebruikers in Amsterdam) wordt een boekje breed verspreid met levensverhalen van mensen waaruit duidelijk wordt waarom zij begonnen zijn met gebruiken. Drukkosten en verspreiding boekje, bijdrage DPA
JULI
AUGUSTUS
28 Eerste voorbereiding Lourdesbedevaart	Uitleg over wat er gebeurd is ruim 160 jaar geleden, kennismaking met elkaar en luisteren naar elkaars motivaties om deze reis te maken. Samen eten bij Filah
SEPTEMBER
18 Tweede voorbereiding Lourdesbedevaart	Uitleg over praktische, medische en financiële aangelegenheden. Administratie. Samen eten bij Filah en verzekering afsluiten
20-28:	Lourdesbedevaart
20	Start met een diner 1700uur bij Robert Koch
	Busreis vanaf 1800 tot 1300 uur; onderweg foerage uit eigen middelen
22-27	Verblijf in Cité Saint Pierre (Secours Catholique). Religieus en ontspannend programma. Ontmoeting met een Franse bedevaartgroep.
27	Vertrek na de lunch naar Amsterdam tot 0900 uur
OKTOBER
30 Evaluatie Lourdesbedevaart	Reünie en napraten over wat Lourdes voor de pelgrims heeft betekend. Fotoboekjes uitreiken
NOVEMBER
3	Viering van Allerzielen met troostsoep
DECEMBER
	Adventsproject in de Schakel
	Eindejaarsviering met alle vrijwilligers
22	Viering van 4e advent en Kerst Afgesloten met een maaltijd