Vluchtelingen, hulporganisaties en ook de Taakgroep Vluchtelingen bepleiten bij de overheid een humaan en barmhartig beleid t.a.v. mensen zonder papieren, die dakloos en zonder inkomsten proberen te overleven in Amsterdam. Wat wij vragen is welbeschouwd: Amsterdam, betoon je barmhartig en sociaal. Wij hopen op een barmhartige samenleving waar geen mens op straat hoeft te leven. Tegelijkertijd is het frappant om te constateren dat de overheid volhoudt dat ze geen zorgplicht heeft voor ongedocumenteerde mensen, ondanks internationale verdragen.
In september lazen we een artikel waarin gesteld werd dat ‘recht op bad, bed en brood op termijn onhaalbaar’ zou zijn. De indruk werd gewekt dat de uitspraak van het Europese Comité voor Sociale Rechten in 2014 zou inhouden dat de overheid onderdak, voedsel en kleding moet organiseren voor íéder die zich in Nederland bevindt, met of zonder papieren. De auteur acht dit onmogelijk, omdat alleen in Amsterdam al tot 50.000 ongedocumenteerden kunnen wonen, terwijl er misschien nog miljoenen naar onze stad zouden willen komen.
Hier lijkt sprake van een misverstand: de zorgplicht die de overheid heeft volgens de ECSR-uitspraak betekent niet dat de overheid in het algemeen een aanbod aan iedereen moet doen. Waar het om gaat is dat we ons als samenleving een ondergrens van beschaving stellen, waarbij we het niet willen toelaten dat mensen in de goot creperen terwijl ze zorg nodig hebben en daar zelf niet in kunnen voorzien. Er zijn landen in de wereld waar mensen hulpeloos sterven op straat: dat achten wij een schending van menselijke waardigheid. Wie zorg nodig heeft en dat niet zelf kan organiseren verdient hulp. Daar hebben kerken al eeuwenlang oog voor (op grond van Mt. 7:12, 25:35-40). Dat behoort niet enkel een gunst te zijn van christenen die hun naasten lief hebben, dat behoort een plicht van de hele samenleving te zijn. Omdat KerkinActie en zorgadvocaat Pim Fischer te maken kregen met papierloze mensen die niet in staat waren om zichzelf te redden in het ongedocumenteerdencircuit terwijl de overheid weigerde om hen de benodigde zorg te verlenen, vroegen ze om een uitspraak van het Comité.
Is de LVV-opvang van 500 ongedocumenteerden een invulling van deze zorgplicht? Nee, nadrukkelijk niet, al zijn we blij met de stap die de gemeente gezet heeft. De gemeente omschrijft deze opvang als een vorm van ‘buitenwettelijk begunstigend beleid’, ofwel op geen wet gebaseerd en slechts een gunst, een aardig gebaar, waar geen rechten aan ontleend kunnen worden. De vele tienduizenden die in Amsterdam en elders al jarenlang een moeizaam bestaan leiden zullen geen beroep doen op dit soort opvang; zij weten zich te redden in de schaduweconomie. De zorgplicht is niet bedoeld als een open aanbod voor iedereen, maar juist voor hen die het het hardst nodig hebben om niet ontmenselijkt ten onder te gaan in de marges van onze samenleving.
Lees nog eens de korte brief van de Raad van Kerken aan staatssecretaris Blokhuis van juni jl. die we noemden in onze vorige nieuwsbrief: https://www.raadvankerken.nl/nieuws/2020/06/opvang-ongedocumenteerden-stopt/
