van: Parool – 13 juni 2020
( op de website: De Ceuvel is open, maar de opvang van ongedocumenteerden gaat door )
Op broedplaats De Ceuvel vinden ongedocumenteerden die al jaren krakend door de stad trekken, rust en regelmaat. Het verrassende gevolg: een deel heeft Amsterdam inmiddels verlaten.
door Bart van Zoelen
Samantha Selima weet nog goed hoe ze de Mandela Kids vorig jaar aantrof in een kraakpand. “Ik was in shock,” zegt Selima, die de ongedocumenteerden bijstaat met hulpstichting Family on a mission. “Jonge jongens sliepen op de grond met alleen een deken. Moedeloos en zonder enig idee waar ze naartoe moesten.”
In april leefden ze nog op het koude beton van een parkeergarage in de Bijlmer. Dat is een wereld van verschil met hoe ze er nu bij zitten op broedplaats De Ceuvel in Noord. Terrasgangers weten: daar is het goed toeven. Op de vroegere scheepswerf worden duurzame innovaties beproefd, die bijna al het denkbare afval hergebruiken. Momenteel loopt er nog een bijzonder experiment: overdag worden hier zo’n vijftig ongedocumenteerden opgevangen.
Juist toen het coronavirus om zich heen greep, werd de garage in Zuidoost gesloopt. De gemeente regelde daarom een slaapplaats in sporthal Elzenhagen in Noord. Overdag waren de vooral uit West-Afrika afkomstige mannen welkom bij De Ceuvel. Het café was toch dicht en de bedrijven die er gevestigd zijn, werkten vanuit huis.
Vrijwilligers bieden medische zorg en juridisch advies. Verder krijgen de mannen taalles, bokstraining en workshops, zoals houtbewerking en schilderen. “We leren veel over hoe we ons leven weer kunnen oppakken,” zegt Samba Abdou Fatah (22), een van de leiders van de groep. Al acht jaar trekken ongedocumenteerden van kraakpand naar kraakpand. Onder de naam We Are Here werden ze een hoofdpijndossier voor de gemeente. Later, toen ze leefden in het Nelson Mandelapark, noemden ze zichzelf de Mandela Kids.
Realitycheck
De Ceuvel is intussen weer open, maar de opvang gaat door. Rebusachtige posters maken de ongedocumenteerden wegwijs in het oerwoud aan asielprocedures, maar hen wordt ook ingeprent waar de mogelijkheden ophouden. Het advies voor ieders specifieke situatie werkt als realitycheck, waardoor sommigen al tot de conclusie zijn gekomen dat er geen toekomst voor ze is in Nederland of Europa.
Het vertrouwen groeit en daarom staan ze ook meer open voor advies, zegt Esther Weller, die bij De Ceuvel werkt als programmamaker voor festivals en concerten. En er is rust om over hun toekomst na te denken, zegt Selima. In de parkeergarage waren ze alleen nog maar bezig met vandaag, hooguit morgen. “Ze zaten in een overlevingsmodus.”
“Best wat jongens maken kans om in Italië te mogen blijven,” weet Weller. De stichting probeert daar werk en onderdak te regelen, zodat ze niet overgeleverd zijn aan de maffiapraktijken waarover afschrikwekkende verhalen rondgaan. Weer anderen blijven hopen op een verblijfsvergunning in Nederland.
Krijgt de groep die al veel wegen heeft bewandeld om in Nederland te blijven dan geen valse hoop? “Wij geven duidelijkheid, we zijn niet soft,” zegt Huib Koel. De scheepsbouwer heeft een varend hotel op De Ceuvel. “Als ze uiteindelijk hebben uitgezocht welk traject voor hen het juiste is, dan gaan ze daar ook heen,” zegt hij. “Het is een advies,” zegt Selima. “We kunnen ze nooit dwingen.”
Via Italië naar Nederland
Toch komt er beweging in de groep. Van de 55 hebben er 22 binnen twee maanden de Mandela Kids verlaten – naar een asielzoekerscentrum, andere opvang of de geestelijke gezondheidszorg, maar ook naar Italië, Spanje en Duitsland. En als dat betekent dat de groep uit elkaar valt? “We waren samen vanwege het systeem, omdat we op straat moesten leven,” zegt de uit Gambia gevluchte Fatah, die zes jaar geleden naar Nederland kwam via Italië, Zwitserland en Duitsland. “Niemand wil dat. Van kraakpand naar kraakpand trekken, dat is geen leven.”
Het past bij De Ceuvel om een nieuw recept los te laten op de opvang van ongedocumenteerden. Het is eigenlijk niet anders dan na de vorige grote crisis, toen de broedplaats vanaf 2012 een manier bedacht om de zwaar vervuilde grond onder de werf schoon te maken. “We zien dit als een pilot, een experiment,” zegt Weller. “Door het gewoon te doen en al doende te leren.”
De Ceuvel heeft de gemeente laten weten graag nog drie maanden door te gaan – en misschien wel tot december. Wethouder Rutger Groot Wassink houdt echter vol dat de coronanoodopvang stopt. Amsterdam gaat tot 1 augustus door, een maand langer dan de rest van het land, maar daar houdt het mee op.
Dat lijkt De Ceuvel onverstandig. “Dan verlies je ze, denken wij,” zegt Koel. “Dan zwermen ze uit. De groep groeit weer en dan heb je over een jaar weer zestig mensen. Terwijl je, heel cynisch, ook kunt zeggen dat we het probleem van rechts aan het oplossen zijn. We zijn er al twintig kwijt.”
Het zou zonde zijn om te stoppen, net nu het vertrouwen van de groep is gewonnen, zegt Weller. “Anders begint het allemaal weer van voren af aan,” vreest zij. “Dan zijn het straks misschien de Noorderpark Kids.”
= = =
