De nieuwe asielwet, die mogelijk illegaliteit strafbaar gaat stellen en hulp aan mensen zonder verblijfspapieren ook, zorgt voor grote onrust in de Braziliaanse gemeenschap van ongedocumenteerden in Amsterdam. ‘Kan ik straks nog wel naar de kerk of de supermarkt, of mijn kinderen naar school brengen?’
door Hans van der Beek – Parool, 7 juli 2025
Er zijn schalen met fruit en cake en de barbecue is deze zaterdagochtend om 10.30 uur al aangestoken. Enkele tientallen ongedocumenteerde kinderen komen in basisschool Veerkracht in Nieuw-West bij elkaar voor het eindfeest van Giving Back Projects (GBP), maar heel veel te vieren is er ook weer niet.
“Zeker niet, het is een gekkenhuis,” zegt een Braziliaanse moeder (40), die al vijf jaar zonder documenten in Amsterdam leeft en vrijwilliger is bij GBP. “We krijgen voortdurend belletjes, vooral van moeders, die onzeker zijn of dit project na de zomer nog wel doorgaat. En of ze hun kind maar beter niet meer naar een plek kunnen brengen waar ze heel zichtbaar zijn.”
Zorgen
Giving Back Projects helpt mensen in Amsterdam zonder verblijfsvergunning. Zo wordt op basisschool Veerkracht in Slotermeer elke zaterdag en woensdagmiddag extra Nederlandse les gegeven aan ongedocumenteerde kinderen. Dat zijn er in totaal 120, de overgrote meerderheid komt uit Brazilië.
“Veel families maken zich ook zorgen of de vrijwilligers in de problemen komen als hulp aan ongedocumenteerden strafbaar wordt. Ik heb een diepe wens dat die asielwet niet doorgaat, maar in het huidige politieke klimaat is dat moeilijk te voorspellen.”
In Brazilië was de 40-jarige accountant. “De reden om naar Nederland te komen was niet financieel, maar vanwege het geweld. De stad waar ik woonde was onveilig. We zijn hier naartoe gekomen omdat we hoorden dat Amsterdam een veilige stad is, en dat is ook zo.”
In Amsterdam doet ze schoonmaakwerk. “Sommig werk kan ik niet doen, maar verder leid ik een normaal leven. Mensen vragen nooit aan me of ik wel de juiste documenten heb. Ik kom alleen maar hele behulpzame en aardige mensen tegen. Daarom is het contrast ook zo groot met de politici die je ziet.”
Afgelopen week werd de asielnoodmaatregelenwet aangenomen in de Tweede Kamer. Hoewel onzeker is of de wet van kracht wordt – in de Eerste Kamer is een meerderheid ver uit zicht – baart die de aanwezigen in de Veerkracht grote zorgen. “De onzekerheid wordt steeds intenser. Deze wetgeving leidt tot de vrees dat we andere landen achterna gaan. Gaat de politie straks op straat op documenten controleren? En word je dan meteen uitgezet? Daar is iedereen bang voor. Kijk maar naar wat de laatste maanden in Amerika gebeurt. Dat voelt als een jacht.”
‘Kan ik nog wel naar de supermarkt?’
Collega-vrijwilliger Sandra Rodrigues (48) beaamt die vrees in de Braziliaanse gemeenschap. “We krijgen voortdurend vragen als: kan ik nog wel naar de kerk, of naar de supermarkt? Kan ik mijn kinderen nog wel naar school brengen? Kan ik van de zomervakantie genieten, of moet ik mezelf opsluiten?”
Rodrigues zelf hoeft zich geen zorgen te maken. Zij is in Brazilië getrouwd met een Nederlandse man, dus zij is hier legaal. Naast vrijwilligerswerk bij GBP, geeft ze les op een basisschool. “Veel mensen hebben Brazilië verlaten vanwege het geweld. Hier in Amsterdam kun je normaal rondlopen met een telefoon in je broekzak. In Brazilië word je vermoord voor een portemonnee of een paar sneakers.”
Geweld in Brazilië is volgens haar ‘genormaliseerd’. Rodrigues: “Ik heb een neef van zeventien, van hem zijn al vijf telefoons gestolen. Elke keer kreeg hij een pistool tegen zijn hoofd. ‘Het is normaal,’ zegt hij. Hoe kan ik mijn dochter daar laten opgroeien? Het lijkt wel een burgeroorlog.”
Volgens Rodrigues is de Braziliaanse gemeenschap erg hecht. “Onze gemeenschap uit de hele wereld komt veel samen in FB-groepen, ook om Portugees te praten. Zo lezen we verhalen uit de Verenigde Staten. Van mensen die al twintig jaar in Amerika wonen en een eigen huis hebben, en nu opeens worden opgepakt, gevangen gezet en gedwongen worden om terug te keren naar Brazilië. Zelfs mensen mét een visum die teruggingen naar Brazilië voor familiebezoek, mogen Amerika niet meer binnen.”
Zulke verhalen leiden tot angst en onzekerheid onder Braziliaanse ongedocumenteerden in Amsterdam. “Mensen vragen zich af: als ze me straks tegenhouden op straat, hoe lang moet ik dan naar de gevangenis? Of sturen ze me dan meteen naar het vliegveld? Dat komt vooral door wat nu in de VS gebeurt.”
Is ze bang dat de situatie Nederland net zo wordt als in de Amerika? “Als je me die vraag drie jaar geleden had gesteld, had ik gezegd: no way. Maar nu? Het is niet dat ik alle hoop ben verloren, maar dat beeld wordt toch steeds realistischer.”
Ze verwijst naar de participatieverklaring, die nieuwkomers in Nederland moeten ondertekenen voor hun inburgeringstraject, met daarin de rechten en plichten van burgers en de fundamentele waarden van de Nederlandse samenleving. Rodrigues: “Daarin staan woorden als vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Het breekt mijn hart als ik eraan denk dat hulp aan ongedocumenteerden een misdrijf wordt. Hoe is het zover gekomen dat solidariteit iets is waarvoor je kan worden gestraft?”
– – –
www.parool.nl/amsterdam/onrust-bij-braziliaanse-ongedocumenteerden-door-naderende-asielwet
= = =