SCP-rapport – https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2025/04/01/migratie-als-spiegel-van-maatschappijbeelden
van: Parool – 1 april 2025
Meeste Nederlanders genuanceerd over migratie, Amsterdammers positiever dan gemiddeld
De meeste Nederlanders hebben geen uitgesproken standpunt over migratie, stelt het SCP in een maandag verschenen rapport. Bijna 60 procent vindt dat Nederland een morele plicht heeft migranten op te vangen die vluchten voor oorlog en geweld.
door Tom Dieleman
Een derde van de Nederlanders wil juist strengere afspraken, ook als dit ingaat tegen internationale verdragen. 9 procent wil dat er meer mensen worden opgevangen dan nu wordt gedaan, aldus het SCP.
Er is dus een brede middengroep die zowel de voor- als nadelen van migratie ziet. Deze groep maakt zich zorgen over de instroom, maar staat open voor oorlogsvluchtelingen en arbeidsmigranten in sectoren met personeelstekort.
Het SCP baseert zich met de cijfers op een rapport van het Liss (Langlopende Internet Studies voor de Sociale wetenschappen) uit 2022. Dat is dus nog vóór de Tweede Kamerverkiezingen van 2023, waarin de PVV flink won en andere rechtse partijen goed scoorden.
De gegevens kunnen daardoor enigszins gedateerd zijn, bevestigt onderzoeker Sander Kunst, een van de schrijvers van het SCP-rapport. “Wat wel zo is, is dat de opvattingen over migratie vrij weinig zijn veranderd in de afgelopen jaren,” licht hij toe. “In het rapport zien we dat er gemiddeld genomen sinds 2002 vooral stabiliteit overheerst in hoe mensen denken over migratie, ondanks alles wat er in de wereld gebeurd is de afgelopen jaren.”
Kunst zegt dat vooral de context waarbinnen opvattingen zich bevinden, is veranderd. “Er zijn nu meer partijen die campagne voeren op migratie als thema, en mensen zijn migratie als onderwerp belangrijker gaan vinden voor hoe zij denken over hun eigen politieke identiteit en partijkeuze. Hierdoor zijn deze zorgen over migratie, die dus al langer bestaan, zichtbaarder aanwezig.”
Amsterdam
Volgens het SCP ervaren vooral mensen buiten de grote steden migratie als een bedreiging. In grote Nederlandse steden zoals Amsterdam, waar veel mensen met een migratieachtergrond wonen en het opleidingsniveau relatief hoog is, zijn bewoners gemiddeld positiever over migratie en culturele diversiteit. “Het is echter wel zo dat een groot deel van deze verschillen ontstaat door wie in deze gebieden wonen.”
Hoogopgeleiden staan doorgaans positiever tegenover migratie. Kunst: “In ons rapport zien we duidelijke verschillen tussen mensen naar opleidingsachtergrond. Mensen met een hbo- of wo-diploma zijn gemiddeld genomen positiever over migratie dan mensen met maximaal een mbo-diploma. Hier kunnen veel factoren aan ten grondslag liggen. Bijvoorbeeld, dat mensen met hbo- of wo-diploma meer de lusten ervaren van migratie dan mensen die alleen de basisschool of het vmbo hebben gedaan. Maar ook omdat zij een minder strikte definitie hanteren van wanneer iemand een ‘echte’ Nederlander is.”
In het rapport wordt Amsterdam aangeduid als zogeheten ‘meerderheid-minderheid-stad’, waar geen enkele bevolkingsgroep in de meerderheid is. Dit maakt de stad een spiegel van de zeer diverse samenleving waar het SCP op doelt. Die diversiteit zorgt niet alleen voor spanningen, maar ook voor gevoelens van uitsluiting en verlies van identiteit bij sommige bewoners.
Wonen is spanningsveld
Zorgen om migratie hangen volgens het SCP samen met een gevoel van onbehagen over onderwerpen die spelen in een samenleving. Bijna driekwart van de Nederlanders denkt dat het voor hen moeilijker wordt om een woning te vinden door de komst van vluchtelingen. Ook in steden komt dit sentiment naar voren. Voor Amsterdam, waar de woningdruk extreem hoog is, is dit een relevant spanningsveld.
Sander Kunst: “Veel mensen koppelen de krapte op de woningmarkt aan migratie. Deze overtuiging leeft vrij breed in de samenleving. En natuurlijk is het zo dat meer mensen ook een grotere vraag naar woningen betekent.” Er ligt volgens de onderzoeker ‘een complex samenspel aan factoren ten grondslag’ aan de krapte op de woningmarkt.
“Minder migratie zal deze problemen niet volledig oplossen. Als we bijvoorbeeld kijken naar de sociale huur zou de wachttijd slechts een aantal maanden dalen als statushouders geen toegang meer zouden hebben. Het woningmarktprobleem is dan ook te complex om dit volledig toe te wijzen aan migratie, alhoewel dit wel vaak zo wordt voorgesteld in het politiek en maatschappelijk debat.”
Het planbureau ziet dat het migratiedebat al sinds de jaren negentig ‘verhit’ is en dat de val van het kabinet-Rutte IV over het recht op gezinshereniging van statushouders dit nogmaals onderstreept. Voor- en tegenstanders staan steeds meer tegenover elkaar en willen niet meer luisteren naar elkaars argumenten en denkbeelden. Volgens het SCP sluit het beter aan als in het publieke debat wordt erkend dat migratie zowel positieve als negatieve effecten heeft.
– – –
= = =
