23 november zijn leden van de Algemene Vergadering van de Raad van Kerken Amsterdam te gast in het Luther Museum.
Daar is deze en volgende maand de tentoonstelling “Kerken en Slavernij” te zien. Over dat thema wordt deze avond gesproken.
Themabijeenkomst “kerken en slavernij”
voor de leden van de Algemene Vergadering
van de Raad van Kerken Amsterdam
in het Luther Museum Amsterdam
maandagavond 23 november 2020, van 19.30 – 21.30 uur
We worden ontvangen door de Werkgroep “Heilzame Verwerking Slavernijverleden” van de Evangelisch-Lutherse Gemeente Amsterdam en de Evangelische Broedergemeente en medewerkers van het Luthermuseum
Praktische informatie:
– Adres Luther Museum Amsterdam: Nieuwe Keizersgracht 570, 1018 VG Amsterdam
(tussen Weesperstraat en Roetersstraat/ Nieuwe Kerkstraat)
– Bereikbaarheid: Het Luther Museum Amsterdam is eenvoudig te bereiken met het openbaar vervoer. Vanaf de tramhaltes Artis (lijn 14) en Korte ’s Gravesandestraat (lijnen 1, 7 en 19) is het 5 minuten lopen naar het museum. Ook vanaf de metrohalte Weesperplein (lijnen 51, 53 en 54) kan er in 5 minuten naar het museum gelopen worden. Helaas zijn er in de buurt van het Luther Museum weinig parkeerplekken. Het beste kan een auto op de parkeerplaats van Artis worden geparkeerd wanneer u het museum wilt bezoeken.
Programma:
Vanaf 19.15 in inloop
19.30 uur Welkom en door Henk Meulink, voorzitter van de Raad van Kerken Amsterdam
Hij zal o.a. aandacht besteden aan het recent verschenen Amsterdam Onderzoek
en aan de Verklaring van de Raad van Kerken in Nederland (zie aanhangsel)
19.40 uur Ds Andreas Woehle en Lilian Jangali (beide van de Evangelisch-Lutherse Gemeente) vertellen in een tweespraak over de weg die de Werkgroep “Heilzame verwerking van het slavernijverleden voor ´wit´ en ´zwart´” de afgelopen jaren is gegaan.
N.B. Onder deze titel is een boek gepubliceerd, waarin veel terug te vinden is van de activiteiten in de afgelopen jaren. Zie:
https://www.diaconie.com/nieuws/2020/heilzame-verwerking-slavernijverleden-voor-wit-en-zwart.html
Inmiddels waren, zijn en komen er nieuwe activiteiten.
19.55 uur Ds Martin Theile, predikant van de Evangelische Broedergemeente Amsterdam Stad en Flevoland, vertelt hoe in de Broedergemeente (die zijn oorsprong heeft in Hernhutter Zendingsgenootschap) aandacht wordt besteed aan de verwerking van het slavernijverleden.
20.10 uur Jan de Winter, vertegenwoordiger van de Quakers in de Raad, vertelt iest over de rol die de Quakers hebben gespeeld bij de afschaffing van de slavernij.
20.20 uur Toelichting op de tentoonstelling “Kerken en Slavernij” door Vincent van Velzen, curator van de tentoonstelling, en Marten Douma van de Werkgroep.
Daarna is het mogelijk in groepjes de tentoonstelling te zien.
20.35 uur Gesprek in kleine groepen. Richtvragen zijn:
1a.
Wat weet jij zelf van de geschiedenis van jouw kerk ten tijde van slavernij, wanneer en waar ter wereld ook?
Hoe en door wie wordt aan dit slavernijverleden en aan de doorwerking daarvan in jouw kerk aandacht besteed? Welke reacties?
Of: waarom wordt er geen aandacht aan besteed, aan het slavernijverleden en/of aan de doorwerking daarvan in het heden?
1b. Speciaal voor vertegenwoordigers van kerken die geen relatie hebben tot het Nederlandse slavernijverleden spitsen we de vragen toe:
Weet je of, wanneer en hoe in jouw land van herkomst jouw kerk te maken heeft (gehad) met slavernij? Wie waren de slaafgemaakten? Wie waren de eigenaars? Wat gebeurde er?
Werkt die periode door in deze tijd, hoe, wat weet je daarvan, wie hoor je daar over (of niet)?
2. Op welke wijze zou de Raad van Kerken Amsterdam verder aandacht kunnen besteden aan (kerkelijke) verwerking van het slavernijverleden, mede in relatie met de aandacht die de beweging Black Lives Matter vraagt voor vormen van racisme?
21.10 uur Plenaire terugkoppeling,
vooral gericht op de vraag: hoe als RvKA hiermee verder?
Afsluiting met het bidden van het Onze Vader
Bijlagen
Tentoonstelling Kerken & Slavernij
In november is het 45 jaar geleden dat Suriname onafhankelijk werd van Nederland. Nederlandse kerken speelden een belangrijke rol in de kolonie: zij introduceerden (medische) zorg en educatie, maar droegen ook bij aan het in stand houden en legitimeren van de slavernij. Op 15 juni 2013 maakte de Raad van Kerken in hun “Verklaring over het slavernijverleden “ officieel excuses voor hun betrokkenheid bij de slavernij.
In de tentoonstelling Kerken & Slavernij in het Luther Museum Amsterdam zal de rol van verschillende kerken in het slavernijverleden worden onderzocht – waarbij met name Suriname centraal zal staan. Specifiek zal er in de tentoonstelling worden ingegaan op de rol die de kerk speelde op de plantages en in het legitimeren van de slavernij. Ook is er aandacht voor religieuze abolitionisten, spirituele invloeden en de uiteenlopende ervaringen aangaande het geloof voor zwart en wit: structuren wiens erfenis in de vorm van misvattingen en onbegrip tot op de dag van vandaag in de geloofsgemeenschappen doorwerkt.
Kerken & Slavernij loopt van 1 november t/m 29 november 2020 in het Luther Museum Amsterdam. De tentoonstelling is samengesteld door curator Vincent van Velsen, in samenwerking met de werkgroep Heilzame Verwerking Slavernijverleden van de Evangelische Lutherse Raad. (NB inmiddels verlengd tot eind december).
U kunt de tentoonstelling bezoeken met een regulier ticket voor het museum. Reserveren is verplicht.
VERANTWOORDING VAN HET SLAVERNIJVERLEDEN
Raad van Kerken in Nederland
14 juni 2013
Wij als kerken in Nederland, verenigd in de Raad van Kerken, hechten er aan onderstaande uit te spreken tot de kerken en de nazaten van de mensen die ooit als slaven werden verhandeld en als slaven moesten werken; nazaten leven in verschillende landen, onder meer in Suriname, Aruba, Curaçao, Sint Maarten, Caribisch Nederland en Nederland.
We weten uit de Bijbel dat alle mensen naar Gods beeld zijn geschapen maar we hebben mensen niet als beelddrager rechtgedaan; ze zijn niet behandeld zoals het conform het later geformuleerde handvest voor de rechten van de mens wenselijk zou zijn. We erkennen onze betrokkenheid in het verleden van afzonderlijke kerkleden en van kerkelijke verbanden bij het in stand houden en legitimeren van de slavenhandel; de slavernij heeft eeuwenlang tot 1863 plaatsgevonden onder Nederlandse vlag. Er was geen of onvoldoende respect voor Bijbelse en menselijke waarden. Honderdduizenden mensen werden van huis en haard weggehaald en moesten een leven lang in gevangenschap verkeren, werden uitgebuit, kregen geen kans om in vrijheid van geloof, meningsuiting en arbeid hun leven invulling te geven. Velen stierven tijdens het transport. Miljoenen mensen werden slaaf gehouden. Als kerken weten we ons deel van dit schuldig verleden en moeten we vaststellen dat theologie in bepaalde omstandigheden misbruikt is om de slavernij te rechtvaardigen. Als kerken benoemen we deze betrokkenheid, en willen we helpen recht te doen aan de nazaten van hen die soms generaties achtereen zijn geknecht en uitgebuit, waarbij we als kerken ons realiseren dat kerken destijds onderling verschilden qua mogelijkheden en dat er binnen diverse kerken ook verschillende geluiden te horen waren.
Wie kan de schuld vergeven en vergiffenis aanreiken voor mensen die zelf geen woorden meer in de mond kunnen nemen en die tot het einde van hun leven in slavernij hebben moeten doorbrengen? We realiseren ons dat we te laat spreken, te weinig op het goede moment de goede inzichten hebben gehad en ons hebben laten leiden door misplaatst winstbejag en machtsmisbruik. Het is een vorm van onrecht, die doorwerkt tot in de huidige generatie toe, waar een deel van onze samenleving is gebouwd op misbruik van anderen en waar discriminatie onvoldoende wordt uitgebannen. Er zijn vele zaken die we niet meer kunnen veranderen. We erkennen nazaten van de slaven dat we veel leed hebben veroorzaakt. We spreken de wens uit om samen met hen en samen met allen die gerechtigheid en vrede willen dienen te zoeken naar een samenleving waarin menswaardig leven, vrijheid, verantwoordelijkheid, solidariteit en respect elementaire waarden zijn. We hopen op een gezamenlijke inzet voor de samenleving, omdat we ons realiseren dat ook vandaag de dag gelijkwaardigheid van mensen allerminst vanzelfsprekend is en iedere keer weer ontdekt, verworven en verdedigd zal moeten worden.
